Emeklilikte yaşa takılanlar için (EYT) son durum nedir?

Emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) hakkındaki gelişmeler gündemdeki sıcaklığını koruyor. Son günlerin en çok konuşulanları arasında yer alan EYT hakkında CHP'den bir hamle daha geldi. CHP Emek Büroları tarafından düzenlenen 'Sosyal Güvenlik Sistemi ve Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Çalıştayı' sonrası açıklama yapıldı. İşte, emeklilikte yaşa takılanlar hakkında son gelişmeler...

CHP EYT'YE ÇÖZÜM İSTİYOR

CHP'den yapılan açıklamaya göre, emeklilikte yaşa takılan vatandaşların, emek örgütü temsilcilerinin, akademisyenlerin ve uzmanların katılımıyla gerçekleştirilen çalıştayda, Türkiye'de yürürlükte olan sosyal güvenlik ve emeklilik sistemi, emekli aylıkları, emeklilikte yaşa takılma ve emeklilerin sorunları tartışıldı. Toplantı sonrası çalıştaya ilişkin sonuç bildirgesi yayımlandı.

Emeklilikte yaşa takılanlar konusunun siyasal iktidar tarafından "38 yaşında emekliliğe", "maliyete" ve "sosyal güvenlik sisteminin altından kalkamayacağı bir yüke" indirgendiği kaydedilen bildirgede, şunlar ifade edildi:

"Emeklilikte yaşa takılma sorununa çözüm üretilmelidir. Çalışma yaşamına girdiğinde 20-25 yıl sigortalılık süresini ve gerekli prim gün sayısını doldurduğunda emekliliğe hak kazanacağını düşünen milyonlarca yurttaş, bir anda yaş koşulu ile karşı karşıya kalmıştır. Bu, özü itibarıyla bir hak gasbıdır. Emeklilikte yaşa takılanlara, makul ve adilane bir çözüm üretilmesi gerekmektedir. Yaşa takılanlar için emeklilik yaşının düşürülmesi yoluyla yurttaşlarımıza emeklilik haklarının sosyal güvenlik sistemini zora sokmaksızın iade edilmesi mümkündür. Emeklilik koşulları tüm yurttaşlar için yeniden düzenlenmelidir. 1999 yılında yapılan değişiklikle emeklilik yaşı önce 58-60'a, 2006 yılında yapılan değişiklikle de kademeli olarak 65'e yükseltilmiş, emeklilik için gereken prim gün sayıları artırılmıştır. Emeklilik yaşının kademeli artışına derhal son verilmeli; emeklilik yaşı, tüm yurttaşlar için ülke gerçeklerine uygun bir seviyeye çekilmelidir."

Emeklilikte prime takılan kadınların sorununun da çözülmesi gerektiğine işaret edilen bildirgede, "Türkiye'de kadınlar emeklilikte sadece yaşa değil, prime de takılmaktadır. Kadın nüfusunun çok önemli bir bölümü kayıtlı istihdama geç yaşlarda girebildiği ve düzenli prim ödemesine sahip olmadığı için emeklilik yaşı gelse bile prim ya da sigortalılık süresi eksik olduğu için emekli olamamaktadır. Emeklilikte prime takılan kadınlar için de çözüm üretilmelidir." ifadeleri kullanıldı.

"SGK SİSTEMİ GÜÇLENDİRİLMELİ"

Emekli aylıkları ve aylık bağlama oranlarının artırılması istenen bildirgede, şunlar kaydedildi:

"Sosyal güvenlik sistemi güçlendirilmelidir. Emeklilik yaşının düşürülmesi ve emekli aylıklarının artırılması ek maliyete yol açacaktır. Kayıt dışı istihdamın kayıt altına alınması, sigortasız işçilerin sigortalanması, sigorta primlerini gerçek ücretlerin altında göstererek yapılan prim hırsızlığına son verilmesi, ücretlerin insanca yaşanacak seviyeye çekilmesi ve kadın istihdamının güçlendirilmesi yoluyla, sosyal güvenlik sisteminin prim gelirlerini büyütmek ve sistemi güçlendirmek mümkündür.

Sosyal güvenlikte bütüncül bir dönüşüm gerçekleştirilmelidir. Emeklilikte yaşa takılanlar sorunundan hareketle Türkiye'de bir bütün olarak emeklilik ve sosyal güvenlik sisteminde değişikliğe ihtiyaç vardır. Her sigorta dalında, malullükte, ölümde, analıkta, işsizlikte aranan prim koşulları yurttaşların sosyal güvenlik haklarına erişimini zorlaştırdığı gibi; bu kapsamda sağlanan ödeme ve gelirler yetersizdir. Dolayısıyla Türkiye'de emeklilikten başlayarak sosyal güvenliğin bütününü kapsayan gerçek bir reforma ihtiyaç vardır."

Bildirgede ayrıca CHP'nin çözüm önerilerinin yaşama geçirilmesi için çaba ve mücadelenin büyütülerek sürdürüleceği vurgulandı.

TESK'TEN EYT ÖNERİSİ

Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, emeklilikte yaşa takılanların sorunlarını çözmenin bütçeye büyük yük getireceğini belirterek, "Bu durumda olanlar için emeklilik yaşı bir yıl aşağı çekilirse emekliliğine bir yıl ve daha az süre kalanların önü açılmış olur." ifadesini kullandı.

Palandöken yazılı açıklamasında, emekliliğine bir yıl ya da daha az kalan ve prim gün sayısını doldurmasına rağmen yaş engeline takılanlar için emeklilik hakkı tanınması talebinde bulundu.

Çok sayıda esnaf ve çalışanın emeklilik için gereken tüm koşulları sağlamasına rağmen yaş engeli yüzünden bu haklarını elde edemediklerine işaret eden Palandöken, "Emeklilikte yaşa takılanların sorununu çözmek bütçeye büyük yük getiriyor. Yaşa takıldığı için emekli olamayan çok sayıda kişi mağdur oluyor. Yaş sınırına takılan tüm vatandaşları emekli etmek yerine, bu durumda olanlar için emeklilik yaşı bir yıl aşağı çekilirse emekliliğine bir yıl ve daha az süre kalanların önü açılmış olur." değerlendirmesinde bulundu.

Palandöken, prim gün sayısını ve sigortalılık süresini dolduranların yaş engeline takılmadan emekli olabilmesi için yeni bir düzenleme yapılması gerektiğini vurgulayarak, esnafın emekli olma şartları arasında yer alan 9 bin prim gün sayısının SSK'lı çalışanlarda olduğu gibi 7 bin 200'e indirilmesini önerdi.

Prim gün sayısını dolduran kamu çalışanlarının yaşa takılıp emekliliğe sevk edilerek mağdur bırakılmaması gerektiğinin altını çizen Palandöken, bu kişilerin emekliliği beklerken 6-12 ay devletten işsizlik maaşı aldıklarını aktardı. Palandöken, "Oysa bu kesimin yaşı dolana kadar görevlerine devam etmesi hem devlet bütçesi açısından hem de kamu çalışanların mağdur olmamaları açısından daha iyi bir uygulama olur." ifadesini kullandı.

CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN NE DEMİŞTİ?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada "Erken emekliliği sosyal güvenlik sistemimizde tasvip etmiyoruz ama siyasette bu yol her zaman için açıktır. Dünyanın hiçbir yerinde 38 yaşında emeklilik diye bir uygulama yoktur." demişti.

Sosyal güvenlik mevzuatına göre emekli olabilmek için sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş olarak 3 ayrı hususa bakılması gerektiğine dikkati çeken Erdoğan, "Emeklilik için 1999 yılına kadar yalnızca hizmet süresi ve prim ödeme gün sayısı yeterliydi. Bu tarihte yapılan bir düzenlemeyle kademeli olarak yaş şartı da getirildi. Son günlerde emeklilikte yaşa takılanlar başlığı altında yürütülen kampanyanın özünde işte bu uygulama vardır." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Dünyanın hiçbir yerinde 38 yaşında emeklilik diye bir uygulama olmadığını vurgulayan Erdoğan, "20 yıl çalışıp 38 yaşında emekli olacak bir kişi 40 yıl çalışmadan devletten maaş ve sağlık sigortası hizmeti alacaktır demektir. Böyle şey olur mu? Buna dünyanın hiçbir ülkesinin sosyal güvenlik sistemi dayanamaz. Zaten oralarda da böyle bir uygulama yok. Ortalama insan ömrünün 60 yaşı dahi bulmadığı dönemlerde 40'lı yaşlarda emekli olmanın belki bir izahı vardı ama bugün ülkemizde ortalama insan ömrü 78'i geride bıraktı." açıklamasını yapmıştı.