KKTC'de Guterres belgesi tartışması: 5 başlıktan oluşuyor

Akıncı Anastasiadis'e 11 ay önce İsviçre'de başarısız olan müzakerelerde masaya gelen Guterres belgesini bir paket olarak kabul etmesini ve müzakerelerin bunun üzerinden başlamasını teklif etti.

Başarısız olan Guteress belgesi, 5 başlıktan oluşuyordu ancak en önemli başlığı Türkiye'nin etkin ve fiili garantisinin ortadan kaldırılmasını, Türk askerinin anlaşmanın ilk gününden itibaren geri çekilmesini, adada 650 Türk askeri kalmasını ve Türkiye yerine çokuluslu bir gücün konuşlandırılmasını öngörüyordu.

Akıncı 11 ay önce başarısız olan bir belgeyi ısıtıp yeniden masaya getirirken, ne parlamenter sistemle yönetilen KKTC'deki meclise ne de garantör Türkiye'ye bilgi verdi. Akıncı'nın tamamen kendi başına planladığı çıkışı adada hem şaşkınlık yarattı hem de sert tepkilere neden oldu.

KKTC Dışişleri Bakanı ve Başbakan yardımcısı Kudret Özersay Akıncı'nın, Guterres çerçevesini "stratejik bir paket anlaşma" olarak ilan edeceğini basından öğrendiklerini açıkladı.

Kudret Özersay "Üzülerek söylemeliyim ki biz bunu basından öğrendik. Daha önce sayın Cumhurbaşkanı'nın kendisinin defalarca dile getirdiği şekilde Kıbrıs Rum tarafında bir zihniyet değişikliği olmaksızın, İsviçre'de başarısızlığa uğrayan bir sürece ait olan böyle bir kağıdın, nasıl olup da "kaldığı yerden aynen devam" noktasına sürüklenmemize yol açmayacağını bizzat sayın Cumhurbaşkanı'ndan duymayı isterdim açıkçası. Ve umarım bugün yapacağımız görüşmede sayın Cumhurbaşkanı bu konularda bizi aydınlatır" diye konuştu.

"Akıncı bu çıkışı neden yaptı" sorusu sorulurken yanıtlar gecikmedi, BM Amerikalı diplomat Jane Holl Lute'u Kıbrıs temsilcisi olarak atadı. Amerikalı diplomat Lute, adaya gelerek müzakereleri yeniden başlatmak için zemin yoklayacak arabuluculuk yapmaya çalışacak.

Rum lider Nikos Anastasiadis'se Akıncı'ya muallak bir yanıt verdi. Anastasiadis garantörlük konusunun Akıncı'dan ziyade garantör ülke Türkiye'nin vereceği bir karar olduğunu ima ederek, "Türkiye garantörlükten vazgeçtiğini açıklasın" dedi.

Anastasiadis Akıncı'nın 11 ay sonra yeniden gündeme getirdiği aslında ortada olmayan gayrı resmi nitelikte bir belgenin, "stratejik paket anlaşma" yapılması yönündeki teklifine olumlu yanıt vermedi.

KKTC'yi karıştıran gelişmeye en sert tepki önceki Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu'ndan geldi.

3. Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu "Türkiye'nin etkin ve fiili garantisinden vazgeçmek, Türkiye ve KKTC'nin geleceğini, güvenliğini tehlikeye atmak demektir. Bu bağlamda Sayın Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı'nın Rum tarafına yaptığı son öneri Kıbrıs Türk Halkı ve Türkiye tarafından asla desteklenemez" dedi.

Eroğlu, Cumhurbaşkanı Akıncı'nın büyük yalpalamalar içinde olduğunu ileri sürdü, "Akıncı'nın yaptıkları eşitliğimizi, güvenliğimizi, özgürlüğümüzü, bu topraklarda tutunmamızı sağlayan sosyo-ekonomik yapımızı, topraklarımızı tehlikeye atacak şeylerdir" ifadelerini kullandı.

Türkiye'nin Kıbrıs'ta asker bulundurmasından, etkin ve fiili garantisinden vazgeçmenin akıl karı olmadığını kaydeden Eroğlu, "İngiltere'nin üsleri devam edecek, Rusya, Fransa, Yunanistan, İsrail istediği gibi Kıbrıs'ta cirit atacak ama Türkiye Kıbrıs'ta olmayacak. Sayın Akıncı bunu mu hedefliyor? Sayın Akıncı dünya ve bölgedeki gelişmeleri görmüyor mu? Sayın Akıncı bir garantörleri olmadığı için Filistinlilerin başına gelenlerin farkında değil mi?" diye sordu.

Akıncı'nın Rum lidere yaptığı çağrıdaki Guterres belgesi, geçen yıl İsviçre'nin Crans Montana kasabasında yapılan ancak başarısızlıkla sonuçlanan Kıbrıs müzakerelerinde masaya gelmişti. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından 30 Haziran 2017'de sunulan ve daha sonra revize edilen çerçevedeki en önemli madde, Türkiye'nin adadaki etkin ve fiili garantisinin sona erdirilmesini, Kıbrıs'taki Türk askerinin 650 ile sınırlandırılmasını, yerine uluslararası bir güç konuşlandırılmasını öngörüyordu.

Akıncı 11 ay önce başarısızlıkla sonuçlanan müzakereleri değerlendirirken Rumların tavrına atıfta bulunarak, "bizim neslin federasyon yapamayacağı artık belli olmuştur" ifadesini kullanmıştı. Akıncı son olarak geçen ay Rum lider Nikos Anastasiadis'le bir akşam yemeğinde biraraya gelmiş, yemekten sonra yaptığı açıklamada Rum liderin tavrında bir değişiklik görmediğini, geleceğe dair yeni bir umut doğmadığını söylemişti.