Anayasalarda niye yoklar?

Küresel anlamda karşılığı olan özel günleri hep çok kıymetli bulmuşumdur. Yarın kutlayacağımız 8 Mart Dünya Kadınlar Günü de onlardan biri... Dünya Sağlık Örgütü'nün Dünya Bankası ile birlikte hazırladığı Dünya Engellilik Raporu'nu, bu vesileyle bir kez daha açıp çarpıcı notlarla kadın engellilerin yaşadıkları sıkıntılara dikkatinizi çekmek istiyorum.

Dünya Sağlık Örgütü'nün öncülük ettiği araştırmada 51 ülkeden elde edilen sonuçlara bakıldığında engellilerin istihdamı ile ilgili çok çarpıcı veriler otaya çıkıyor. İstihdam oranı engelli erkeklerde yüzde 50'yi aşarken kadınlarda yüzde 20'yi bile görmemiş!

Yani 2 engelli erkek istihdam ediliyorsa karşılığında en fazla 1 kadının iş sahibi olabildiği sonucu ortaya konulmuş. Gerçi aradaki fark, engelli olmayanlarda daha fazla. Bu oranlar, engelli olmayan erkekler için yüzde 65 civarıyken engelli olmayan kadınlar için ise yüzde 30 civarında kalıyor. Bu çarpıcı veriler, kadınların iş dünyasında sadece ülkemizde değil dünya genelinde eşit şekilde istihdam fırsatlarından yararlanamadıklarını gözler önüne seriyor. Eşit işe eşit ücret olgusunu konuşmak da gerekiyor ancak acil olarak yapılması gereken bu aradaki uçurumların giderilmesi...

Biliyoruz ki istihdam edilmeleri durumunda engelli bireyler, engelli olmayan meslektaşlarına göre genellikle daha az ücret alır. İşin cinsiyet boyutuna baktığımızda ise engelli kadınların engelli erkeklere göre çoğunlukla daha az kazandıkları sonucu yüzümüze tokat gibi çarpar.

Tüm bu veriler ışığında vurgulamak istediğim bir diğer önemli nokta da engelli ve engelli olmayan kadınlar ve erkeklerin kazandıkları ücretler arasındaki farkların, istihdam oranları arasındaki farklar kadar önemli olduğudur.

ÇOK ÇARPICI VERİLER VAR

Unutmayalım ki engelli bireyler, homojen bir grup değildir. Bazı alt gruplar için ihtiyaca göre belirlenmiş yol haritaları belirlenip hayata geçirilmelidir. İşitme engellilerin karşı karşıya kaldıkları problemler ile görme engellilerin karşılaştıkları engelleri bir tutamazsınız. Her engel grubunun kendine has sorunları olduğunu bilirsek, ilk düğmeyi de yanlış iliklememiş oluruz. Bunları kadın-erkek ayrımı yaparak da düşünmeliyiz.

Engelli olsun ya da olmasın kadınların iş hayatında savaşmak zorunda oldukları fiziksel, maddi ve manevi engeller doğru şekilde tespit edilir ve iş dünyasının da bu konuda öncü ve kapsayıcı rol üstlenmesi sağlanırsa işte o zaman kolaylıkla mesafe alınır.

Sürdürülebilir Kalkınma Derneği'nin açıkladığı Dünya Bankası'nın çalışmasında da, 176 ülkede engelli kadınların haklarıyla ilgili yapılan incelemeye dikkat çekilmiş. Buna göre dünya ekonomilerinin sadece dörtte biri engelli kadınların haklarını tanımış durumda. 71 ekonominin engelli kişilere eşit hakları garanti eden bir anayasal hükmü varken, analiz edilen anayasaların hiçbirinde engelli kadınlardan bahsedilmesi de gerçekten tarihe not düşülmesi gereken bir nokta.

Neden küresel kuruluşların raporlarını konu edindiğimi sanırım anlamışsınızdır. Sorunu sırf yerel ya da ulusal görürsek resmin tamamına vakıf olamayız. Tümevarımdan ziyade tümdengelim ile özellikle engelli kadınlar ve ailelerinin boğuştukları sorunları en acilinden başlayarak küresel bir yol haritası oluşturulmasına önayak olmalıyız. Ölümsüz büyük usta Neşet Ertaş'ın sözüyle yazıyı bağlayalım: Kadınlar insandır, biz insanoğlu!