Erişememe'bilirlik!'

Aynı konuları sıkça gündeme getirmek beni hiç mutlu etmiyor. Sizin de aynı kanaatte olduğunuza eminim. Ne var ki yıllar geçse de engelli ve dezavantajlı grupların yaşadıkları sorunlar, hep aynı yerde durmaya devam ediyor. Minik dokunuşlar ya da dokunmadan vazgeçmeler de maalesef bu sorunlara çare olmuyor.

Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın 9 Ocak 2020'de "2020'nin, erişilebilirlik yılı olarak ilan edilmesinde fayda görüyorum" açıklamasından sonra 2020 Erişilebilirlik Yılı'nın resmen ilan edilmesi, herkes tarafından takdirle karşılandı. Burada özellikle engelli sivil toplum kuruluşları için parantez açmak istiyorum. Zira bu ilanla birlikte onların kafalarında soru işaretleri belirmişti. Nitekim ne kadar haklı oldukları da ortaya çıktı.

Erişilebilirlik yılı ilanından hemen sonra Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Sayın Zehra Zümrüt Selçuk, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 2020'nin 'Erişilebilirlik Yılı' ilan edilmesiyle ülke genelinde geniş kapsamlı bir kampanya başlatılacağını belirterek, "2020'de yapacağımız çalışmalarla başta kamu kurumlarımız olmak üzere hayatın her alanını engellilerimize erişilebilir kılmayı amaçlıyoruz. Hedefimiz erişilebilir Türkiye" açıklamasını yapmıştı.

Peki, 'erişilebilirlik' literatürde neyi ifade ediyor bir hatırlayalım:

"Erişilebilirlik, yaşayan tüm bireylerin kimseye ihtiyaç duymadan kamusal hizmetlerin tümüne ulaşabilmeleri ve bunları kullanabilmeleridir. Kısaca toplumsal yaşama katılabilmeleri için yapılı çevrede ve kentsel hizmetlerde alınması gereken tüm tedbirleri içermektedir. Kaldırımlarda, yaya geçitlerinde, parklarda, çocuk oyun alanlarında, kamunun hizmet verdiği ve kamu kullanımına açık tüm binalarda ve ulaşım hizmetlerinde erişilebilirlik tedbirlerinin alınması, yalnızca engelliler değil hareketlerinde kısıtlılık yaşayan yaşlılar, hamileler, çocuklar, bebek arabalılar, çok uzun veya çok kısa boylu kişiler yani herkes için büyük önem taşıyan bir gerekliliktir."

2005 yılında kabul edilip TBMM'de oybirliği ile yasalaşan 5378 sayılı Engelliler Kanunu'nda erişilebilirlik ile ilgili tüm unsurlar ve yöntemler oluşturulmuştur. Ancak üzülerek öğreniyoruz ki 15 yıldır ertelenen erişilebilirlik zorunluluğu, TBMM'nin kapanmadan önce gündemine alınmış ve Kanun No. 7252 Kabul Tarihi: 23.7.2020 MADDE 7 - 1.7.2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun geçici 3'üncü maddesinin 6'ncı fıkrasında yer alan 'iki yılı' ibaresi 'üç yılı' şeklinde değiştirilmiştir. Yani bir yıl daha ertelenmiştir...

Geçen yıl bu konuyla ilgili yazımda anlattığım çocuk, 15 yaşına girdi! (https://www.bursahakimiyet.com.tr/yazarlar/ali-genc-72/engelliler-rampada-patinaja-devam-13874.html)

Bu kanun teklifi, ilgili bakanlık tarafından hazırlanıp TBMM'ye sunulurken hangi sivil toplum kuruluşundan görüş alındı? Engelli sivil toplum kuruluşları elbette ki taraftır bu konuda. Nasıl taraf olmasınlar ki? Onların her gün ve her an yaşadıkları zorlukları, erişememe sorununu en iyi kim bilebilir? Erişebilirlik yılında bu ertelemenin yapılması çok manidar değil mi? Sayın Bakan'ın ifade ettiği "Hedefimiz erişilebilir Türkiye" ile ne kastedilmektedir?

Dünyada yeni normal hayat için çalışmalar yapılırken, biz hala normalleştiremediğimiz temel konuyu 15 yıldır ertelemenin peşindeyiz. Erişememe'bilirlik', yeni normalimiz mi? Yıllardır süren bu mağduriyet artık ortadan kaldırılmalı ve erteleme kararı ivedilikle iptal edilmelidir. Yaşam alanlarını insan odaklı ve toplumu düşünerek tasarlamalı, tasarımlar herkes için olmalıdır. Çünkü yeryüzü, herkesin... Bu yüzden erişilebilirlik, hayatı paylaşan her bireyin en doğal hakkıdır.