Bengal Kaplanı'nın hatırlattıkları

Takvimler 2003 yılını göstermektedir. Bir dönem sadece ülkesinde değil dünya genelinde adıyla korku salan, muazzam bir servetin ve gücün sahibi Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin ve rejimi ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri tarafından devrilmiştir... Bombardımanın en ağır yaralar açtığı başkent Bağdat'ta insani dramın yanı sıra dikkati çeken bir olay geçer kayıtlara. Bombardıman sırasında Bağdat Hayvanat Bahçesi'ndeki yüzlerce hayvan telef olmuş, hayatta kalabilenler şaşkınlık içinde dolaştıkları Bağdat sokaklarında ya çapraz ateşe kurban olmuş ya da para/silah temini için canlarına kıyılmıştır.

Yıkıntılar arasındaki hayvanat bahçesinde iki ABD askeri, Saddam Hüseyin'in oğlu Uday'ın altından silahıyla şakalaşırlar. Onlardan biri, sürekli rahatsız ettiği kaplana uzattığı elini feci şekilde kaybeder. Diğeri ise altın silahla kaplanı oracıkta delik deşik eder. Altın klozet oturağı ve silahın peşinde koşarken hem bedensel hem de ruhsal sağlıklarını kaybeden ABD askerlerinin içinde oldukları kargaşa sürerken onlarla irtibat halinde olan Iraklı tercüman da Uday Hüseyin'in kız kardeşine tecavüzünü öğrenince deliye döner. Saddam ailesinin eski bahçıvanı olan tercüman, bir yandan ülkesini işgal eden askerlere öfkesi kabarırken diğer yandan ekmeğini yediğini düşündüğü Saddam'ın oğlunun, mide bulandıran olayını öğrenerek adeta deliye dönmüştür. Böyle bir ortamda kafesteki özgürlüğüne (!) bile uzatılan eli koparan ve bedelini canıyla ödeyen Bengal kaplanının hayaleti belirir. İşgal ettikleri ülkede yağmaladıklarıyla köşeyi dönmeyi planlayan ABD askerlerinin vicdanları, bu kaplanın hayaletiyle sınava tabi olur ve ikisi de ihtiraslarının peşinde koşarken can verir. O sırada ABD askerlerinin yaptıkları karşısında barut fıçısına dönen Iraklı bahçıvan da sık sık karşılaştığı Uday'ın hayaletiyle bir nevi uçuruma sürüklenir.

Irak'ta 2003'te başlayan keşmekeşi en iyi anlatan eser bu olsa gerek... Rajiv Joseph'in kaleme aldığı ve Nazlı Gözde Yolcu'nun çevirisini yaptığı Bağdat Hayvanat Bahçesi'ndeki Bengal Kaplanı, Barış Erdenk'in yönetmenliğinde salı akşamı Bursa'da Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu'nda sahnelendi. Eşimle birlikte Bursa Devlet Tiyatrosu'nun galasında izleme fırsatı bulduğum oyun, başta usta oyuncu Taner Turan olmak üzere sanatçıların muhteşem performansıyla taçlandı.

Bağdat Hayvanat Bahçesi'ndeki Bengal Kaplanı, sadece Irak'taki değil esasında tüm Ortadoğu'da zaman zaman dozu artıp azalan kaosu çok net ve çarpıcı şekilde gözler önüne seriyor. ABD askerlerinin kaplanla vicdani sınavı ortaya konulurken Iraklıların Saddam dönemindeki akıl almaz işler karşısında çektikleri eziyeti de özetliyor. Yakın çevremizde süregelen işgal hareketlerini sadece tek boyutlu ele almamak gerek. Zira bu ülkelerin sayıları azımsanamayacak vatandaşları da işgal hareketlerine çanak tutmuştur. Küfrettikleri rejimlerin vicdanları tarumar eden hareketleri ortadayken dışarıdan uzatılan ve niyeti ne olduğu belli olmayan ellere sarılan topluluklar, bugün deyim yerindeyse ıstıraptan nefes alamayacak hale gelmiştir.

Taş üstünde taş kalmayan, tarihi-kültürel mirası yerle bir edilen ülkelerinde fitilini ateşlemedikleri demokrasi ve özgürlükler dünyasının yokluğu, kâh Bengal kaplanı ile kâh Saddam ve ailesinin hayaletleriyle kâbusa dönüşmüştür. Bu listenin başına Irak'ı yazalım ama altını da boş bırakmayalım! Öyle görünüyor ki bu listeye yenileri eklenmeye devam edecek. Ama Bengal kaplanları da ortada dolaşmayı ve can sıkmayı sürdürecek...