Devrim, Anadol, Murat ve TOGG

Bir süredir TOGG'un üreteceği otomobile isim konusu gündemimizde. Ben de biraz gerilere doğru giderek, bu isim konusunda bazı anımsatmalar yapmak istedim.

Ülkemizde üretilen ilk otomobilin Devrim (1961) olduğunu söyleriz. Halbuki Devrim'den daha önce 1953 yılında otomobil imali üzerinde "deneme mahiyetinde" diye adlandırabileceğimiz çalışmalar olur. Ama Devrim'e ilk Türk yapısı ve/veya ilk Türk tipi otomobil gözüyle bakılabilir.

Türkiye'de seri üretime geçen ilk otomobilin Anadol olduğu iddia edilse de bu unvanın esas sahibi Nobel 200 isimli bir küçük otomobildir. Dünyanın birçok ülkesinde lisansla üretilen bu otomobil; Türkiye, İngiltere ve Şili'de Nobel, Almanya ve Güney Afrika'da Fuldamobil, İsveç'te Fram King Fulda, Arjantin'de Bambi, Hollanda' da Bambino, Yunanistan'da Attica, Hindistan'da Hans Vahaar markalarıyla yollara çıkar.

Türkiye'de montajına 1958 yılında başlanan bu küçük otomobilin üretimine 1961'de son verilir. Dünyada ise 1950-1969 yılları arasında üretimde kalır.

OTOMOBİLLERİN İSİMLERİ

27 Mayıs 1960 İhtilali sonrası 129 günde hayata geçirilen Türk yapısı ilk otomobil olan Devrim adı dönemin koşullarında doğar.

Anadol ise 1966 yılında yapılmaya başlanır. Onun adı için bir jüri oluşturulup, yarışma açılır. Ve isim yarışması sonucunda finale kalan, Anadolu, Anadol ve Koç arasından seçilerek, adı Anadol olur.

İlk üretimi 1971'de gerçekleştirilen, Murat 124 adının konmasının da ilginç bir öyküsü vardır.

FIAT(Fabrica Italiana Automobili Torino) İtalya haricinde iştirak ettiği şirketlerin mamullerine FIAT ismini vermek istemez. Nitekim İspanya'da imalat SEAT(Sociedat Espanola de Automoviles de Turisma S.A.) ismini alır.

Bunun üstüne Anadol otomobillerinde olduğu gibi, yeni bir isim aranır. O zaman geniş bir yarışma açılır. Bu defa daha kısa yoldan gidilerek o zaman teklif edilen isimlerden uygun olabilecek 15-20 isim çıkarılır. Anadol'un Jüri Heyeti aynen tekrarlanarak Rahmetli Cevat Fehmi Başkut, Burhan Felek, Ord. Prof. Nazım Terzioğlu'ndan müteşekkil bir jüri kurulur. Bu jüriye Hulki Alisbah ve Bernar Nahum da katılır. İsimde mümkün olduğunca her dilde aynı okunması, kısa okunması, fabrika veya bölge ile münasebeti bulunması gibi şartlar aranır.

Jüri, 5 muhtelif isim üzerinde durur. Fabrikanın yanından geçen çaydan ilham alınarak Nilüfer, Bursa'nın ova üzerinde kurulu bulunduğu göz önünde tutularak Ova, yine Bursa'nın ipekçiliğinden hareketle Koza, eteklerine yaslandığı Uludağ ve nihayet Bursa iline bir zaman ismini vermiş olan Murad-ı Hüdavendigar-ı akla getiren Murat isimleri en beğenilen 5 isim olur.

İtalyanlar, onların da tarihlerinde adı geçen bir generali hatırlatan Murat(Joachim-Napoléon Murat) ismini tercih ederler ve İdare Meclisi kararı ile fabrikanın imal ettiği otomobillerin adı bu suretle "Murat-124" olur.

Joachim-Napoléon Murat, (Fransız mareşal, Berg Büyük Dükü ve Napoli Kralı), İtalyanca Gioacchino Murat, 25 Mart 1767, La Bastide Fortuniere, Fransa'da doğar. 13 Ekim 1815, Pizzo, Calabria'da ölür. Napolyon'un en ünlü mareşallerinden biridir ve onun kız kardeşi ile evlenir. Ve Napoli kralı olur (1808-1815),İtalyan milliyetçiliğinin öncülerinden bir isimdir. Hancı olan babasının köklerinin Kıpçak Türkleri'ne dayandığı söylenir.

İLETİŞİM VE İSİM

Çeşitli ülkelere sunulan araba modellerinin isimleri zaman zaman sorun yaratmıştır. Şöyle bir gerilere gidip, bazı markaların değişik zamanlarda başlarına gelenlere bakalım.

Toyota MR-2, Fransa'da MR olarak piyasaya çıktı, gerekçe ise MR-2'nin (M-R-deux/telefuzda "b.k gibi anlamına" gelmesiydi.

GM Kanada'ya o dönemlerin yeni arabası Buick LaCrosse'ı başka bir isimle piyasaya sürdü. Çünkü Crosse Quebec'te masturbasyon anlamına geliyordu.

Mercedes Grand Sports Tourer GST olarak piyasaya süreceği araba Kanada'da sorun oldu. Kanada 'da GST/Genel Satış Vergisi anlamındaydı.

Chevrolet bir dönemler yeni ürünü "Chevy Nova"yı Latin Amerika'ya sunduğunda ve "No Va"nın "işlemez, çalışmaz" anlamına geldiğini öğrendiğinde çok geçti.

Ford Brezilya'da "pinto" modelini sürdüğünde hiç satmadı. Argoda "Pinto/küçük erkek organı" anlamındaydı. Sonra Pinto'yu at anlamına gelen Corcel yaptılar.

Mitsubishi "pajero" markası ile İspanya, Latin Amerika ve ABD'de yoktu. Pajero İspanyolca "mastürbasyon yapan erkek" anlamındaydı. Ona Montero dediler.

TOGG'A İSİM

TOGG tam açılımı ile Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu'dur. Bence uluslararası platforma çıkacak bir markada aranması gereken "Her dilde aynı okunması, kısa olması, yöresini çağrıştırması" gibi özelliklere sahip.

Modele konulacak isim konusunda ise ihraç edilecek ülkelerin özellikleri düşünülmelidir. Eğer bunu sadece ülkemiz bazında düşünürsek, hataya yol açarız. Acele edilmemeli ve hedef ülkelere özgün isimler de düşünülmelidir.

Bu benim acizane görüşümdür.