Hava Durumu

2019 yılında çalışanına 767,52 TL'ye kadar bireysel emeklilik veya özel sağlık sigortası yaptıran işverenler bu tutar için sigorta primi ödemez

Yazının Giriş Tarihi: 01.04.2019 07:31
Yazının Güncellenme Tarihi: 01.04.2019 07:31

Sosyal güvenlik mevzuatımızda sigorta primine esas kazanç (SPEK) çalışanların ne kadar emekli aylığı alacağını belirleyen en önemli etkendir. Bunun yanı sıra geçici veya sürekli iş göremezlik halinde sigortalıya verilecek olan gelir, işsizlik halinde alınacak işsizlik ödeneği gibi birçok ödeneğin ana parametrelerinden birisi ve de en önemlisi SPEK'tir. Birçok alanda çok önemli etkiye sahip SPEK konusu sosyal güvenlik mevzuatımızda çok detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Bu konuda mevzuatımızda hiçbir boşluk bulunmamaktadır. Bu bakımdan hizmet akdine istinaden çalışanlara yapılan hangi ödemelerin SPEK'e dahil edileceği, hangilerinin dahil edilmeyeceği ayrıntılı bir biçimde belirtilmiştir. Bu kadar önemli bir konuda özellikle işverenimize çalıştırdığı kişilere yapacağı ödemelerin SPEK dahilinde olup olmadığını titizlikle inceleyip uygulamayı buna uygun yapması hususunda önemli bir görev düşmektedir.

Uygulamada karşılaşılan en önemli sorunların başında başka kanunlara göre alınan prim muafiyeti hakkının 5510 sayılı yasa kapsamında değerlendirilmemesi sonucu SPEK'e dahil edilmeyen primler gelmektedir. Konuyu açacak olursak örneğin eğitim öğretim mevzuatında düzenlemesi yapılan ve özel sektörde görevli öğretmenlere kırtasiye yardımı vb. ödemelerin sigorta prime esas kazanca dâhil edilmediğini zaman zaman müşahede etmekteyiz.

Bu konuda 5510 sayılı kanunun 105. maddesine bakacak olursak "diğer kanunların bu kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz" şeklinde emredici bir hüküm bulunmaktadır. Bunun yanında aynı kanunun 80. maddesinin ( c ) bendinde "diğer kanunlardaki prime tabi tutulmaması gerektiğine dair muafiyet ve istisnalar bu kanunun uygulanmasında dikkate alınmaz" şeklinde yer alan düzenleme ile bu hususun önemine dikkat çekilmektedir. Bu düzenlemeler ışığında diğer kanunlarda yer verilmiş olsa dahi 5510 sayılı kanunda yer verilmemiş bir muafiyet veya istisna söz konusu olamaz.

Sosyal güvenlik mevzuatımızda hangi ödemelerin sigorta primine esas kazanca dâhil edilmeyeceğini kısaca açıkladıktan sonra özel sağlık sigortası ve bireysel emeklilik için tanınan prim muafiyetini açıklayalım.
İşverenler tarafından çalışanlarına yapılan her türlü ayni yardım, ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev nedeniyle yapılan yolluk ödemeleri ve harcırahlar, seyyar görev tazminatı, kıdem ve ihbar tazminatları, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödemeler, keşif ücretleri ve kasa tazminatları için yapılan ödemelerin tamamı sigorta primine esas kazanca dâhil edilmez.

Bunun yanında 2019 yılı için geçerli olmak üzere, günlük 5,12 TL ye kadar yemek ücreti, aylık 51,17 TL ye kadar çocuk yardımı, aylık 255,84 TL ye kadar eş yardımı için yapılan ücretler prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bu belirtilen ödeme kalemlerinde ifade ettiğimiz miktarların üzerinde ödeme yapılması halinde SPEK tespitinde muaf tutulan miktar düşülerek kalan kısımların prim hesabında dikkate alınması gerekmektedir. İlave olarak işverenler, çalışanları için özel sağlık sigortası veya bireysel emeklilik sigortası da yaptırabilmektedir.

Özel Sağlık Sigortası ve Bireysel Emeklilik son dönemlerde toplu iş sözleşmelerine de konu olmaya başlamıştır. Bu şekilde ister toplu iş sözleşmesi ister bireysel iş sözleşmesi kapsamında bireysel emeklilik (BES) veya özel sağlık sigortası yaptırılması halinde aylık 767,52 TL'ye kadar sigorta primine esas kazanca dâhil edilmemektedir. Yemek, çocuk, eş ve bireysel emeklilik veya özel sağlık sigortası için bir çalışana toplamda 1.207,65 TL ye kadar yapılan ödemeler prime esas kazançların tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir nevi bu tutarın SPEK'ten muafiyeti vardır.

Bu şekilde uygulanan muafiyetlerle çalışanlar sosyo-ekonomik olarak güçlendirilirken işverenler de yeni prim yükü altına sokulmamaya gayret edilmektedir. Tasarrufun teşvik edildiği ve bireysel emeklilik için % 25 devlet katkısı verildiği bir dönemde bu yöntemlerin işverenler tarafından göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Asgari ücret ödenen bir çalışana ilave olarak istisna kapsamında 1.207,65 TL daha ödeme yapsa bile SGK 'ya yatırması gereken 959,40 TL tutarındaki prim değişmemektedir. İşverenin 5 puanlık indirim ve asgari ücret desteğinden faydalandığı varsayıldığında 3.227,65 TL ücret için ödeyeceği prim tutarı aylık 681,48 TL olmaktadır. Bu muafiyetlerin olmadığı varsayıldığında ise bir sigortalı için ödenecek prim tutarı 1.210,37 TL olacaktır. İşveren bu durumda bir çalışan için 528,89 TL daha az prim ödenmiş olmaktadır. Daha az prim ödense bile çalışanın herhangi bir hak kaybı da söz konusu olmayacaktır.

Sadece prim yükü nedeniyle çalışanına zam yapmak istemeyen veya zam yapsa dahi prime dâhil etmeyerek kayıt dışına yönelen işverenler bu hususları da göz önünde bulundurarak fayda/maliyet hesabı yapabilirler. İşverenler bu yöntemlerle ve teşviklerle yasal olarak prim yükünü hafifletmiş olurlar. Daha önemlisi çalışanlarla işverenler arasında çalışma barışını da bozacak ihtilaflı konularda gereksiz risk de alınmamış olur. İşverenler yetişmiş nitelikli elemanını kaybetmemiş olurlar.

OKUYUCU SORULARI

Soru: İşyerimizdeki makineler aşırı gürültü ve ses yapmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği uzmanı tarafından tespit edilen eksiklikler işveren tarafından dikkate alınmıyor ve gürültülü ortamda çalışmaya devam ediyoruz. Bu konuda ne yapmalıyız. (Kerim SOYDAN)

Cevap: İş sağlığı ve güvenliği uzmanı tarafından işverene bildirilen eksiklikler verilen süre içerisinde giderilmezse bu kez durum uzman tarafından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Teftiş Kurulu'na bildirilme zorunluluğu vardır. Bunun yanında tehlike devam ettiği sürece işçi çalışmaktan imtina edebilir. Bu nedenle iş akdini haklı fesih sebebi göstererek feshedebilir tazminatını talep edebilir.

Soru Almanya'da yaşıyorum yurt- dışı borçlanması yaptım ve ödemeyi gerçekleş-tirdim. Emeklilik müracaatımı nisan ayında kesin dönüşle yapmayı düşünüyorum ama Almanya'dan aldığım işsizlik maaşım temmuz ayında sona erecek. Başvurum kabul edilir mi? Bir sorun çıkar mı? (Sevgi KÜÇÜK)

Cevap: Almış olduğunuz işsizlik maaşı ikamete dayalı bir ödemeyse başvurunuz reddedilir. Ancak ikametinizi Türkiye'ye aldığınızda da ödenebilecekse bu kez ikamete dayalı olmayacağından başvurunuz kabul edilecektir. 3201 sayılı yasa kapsamında emekli olabilmek için yurt dışında çalışmasının ve varsa ikamete dayalı sosyal sigorta ve sosyal yardımların sona ermesi gerekmektedir.

Soru:- Bir işyerinde işyeri hekimi olarak çalışıyorum. Emekli olduğum için işyeri bana ödediği ücretin tamamı üzerinden değil asgari ücret üzerinden sigorta primi yatırmaktadır. Bunun herhangi bir mahzuru var mı? (Şerafettin TUNÇ)

Cevap: Karşılıklı rızaya dayalı dahi olsa bu durum yasalara aykırıdır. Bir işyeri hekiminin asgari ücretle çalışmayacağı aşikârdır. Siz şikâyet etmeseniz dahi SGK tarafından uygulanmaya başlanan meslek kodu bildirimi neticesinde eksik bildirilen tutarlar tespit edilir ve yüklü miktarda idari para cezası ve prim talep edilir. İşyerinizi bu konuda uyarmanızda fayda vardır. Yanlışta ısrar etmemesi gerekir.

Soru 15.02.1990 tarihinden 28.02.2002 tarihine kadar ödenmiş toplam 4240 gün Bağ-Kur primim var. 2002 ile 2014 arasında çalışmadım. 2014 den beri aralıklarla SSK'lı olarak çalışıyorum. Toplam 1400 günüm var. 15.11.1973 doğumluyum. Ne zaman emekli olabilirim? (Nihal AKDAĞ)

Cevap: 20 yıl 46 yaş 5375 gün şartlarına göre, süre ve gün şartlarını doldurmuşsunuz. 46 yaşını dolduracağınız 15.11.2019 tarihinde emeklilik müracaatı yapabilirsiniz.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.