Hava Durumu

Eşinizi İşyerinizde çalıştırıyorsanız vergi ve sosyal güvenlik açısından dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Yazının Giriş Tarihi: 01.07.2019 08:13
Yazının Güncellenme Tarihi: 01.07.2019 08:13

Kamuoyunda işyerinde çalışan eşlerin sigortalılık konusu hakkında ciddi anlamda kafa karışıklığı bulunmakta ve bu da uygulamada bazı yanlışları da beraberinde getirmektedir. Bu nedenle bu haftaki yazımızda bu konuyu irdeleyeceğiz. Böylece uygulamada bilgi eksikliği veya kirli bilgiden kaynaklanan aksaklıkların önüne geçmede faydalı olacağına inanıyorum. Son dönemde sigortalı göstermek deyimi kamuoyunda sıkça kullanılmaya başladı. Bu nedenle konuya öncelikle bu pencereden bakmalıyız. İşyerlerinde çalışan eşlerin sigortalılık konusunda öncelikle, Medeni Kanun ve Vergi Hukuku açısından bakmak uygun olacaktır.
Bu incelemeden sonra konuyu Sosyal Güvenlik mevzuatı açısından değerlen-dirme gerekliliği bulunmaktadır. Önce- likle işverenler için en önemli soru olan hangi işverenler için işyerinde çalışan eş için sigorta yapılması gerektiğini, hangilerinde sigorta yapılmaması gerektiği cevabını bulmalıyız.
Medeni Kanun açısından eş kavramı kanunumuzda tanımlandığı şekliyle ele alınmalı ve resmi nikah hususuna dikkat edilmelidir. Dini nikah yapılmış eşlerin hukuken işlemlere konu edilemeyeceği herkesin malumudur. Medeni Kanun'da eşlerin birbirlerine yardım etme yükümlülüğü de bulunmaktadır. Medeni Kanun'daki eşlerin işyerinde birbirine yardım yükümlülüğü tabii olarak Sosyal Güvenlik mevzuatında sigortalı sayılmayanlar bölümündeki düzenlemeye esas teşkil ettiğini görüyoruz.
Geçerli bir iş akdinin gerçekleşmesi için iş sözleşmesi her zaman iki gerçek kişi arasında yapılmayabilir. İş akdinde bulunan işveren sıfatındaki kişi tüzel kişi olarak karşımıza çıkabilir. Bu durumda tüzel kişi ortaklarından veya yönetim kurulu üyelerinden birinin eşi işyerinde çalışırsa ne gibi hukuki sonuçlar doğurur? Buradaki iş akdinin taraflarından birisi tüzel kişi olduğu için Medeni Kanun'da tanımlı eşlerin işlerinde birbirine yardım etmesi ilkesi uygulanamayacaktır. Buradan çıkan en önemli sonuç sosyal güvenlik mevzuatında sigortalı sayılmayanları düzenleyen maddede sayılan eş konusunun gerçek kişi işverenler için geçerli olduğudur. Medeni Kanun'da sayılan tüzel kişilerin; şirketler, dernekler, vakıflar, kooperatifler olduğunu hatırlattıktan sonra adi ortaklık şeklinde meydana gelen işverenlerin dahi eş kavramından kaynaklı istisnalardan faydalanmasının mümkün olmadığını düşünmekteyim.

Her ne kadar adi ortaklıkta iki veya daha fazla gerçek kişi bir araya gelmiş olsa dahi bu kez işveren sıfatı tüm ortakları ifade ettiği için ortaklardan birinin bu işyerinde çalışması halinde ücret alıp almadığına bakılmaksızın hizmet akdi unsurları oluşmuşsa sigortalı olması gerektiğini düşünüyorum.
Konuya vergi hukuku açısından bakacak olursak Gelir Vergisi Kanunu'nun 41'inci maddesinde gider kabul edilmeyen ödemeler belirlenmiştir. Buna göre ticari, zirai kazanç elde eden gelir vergisi mükelleflerinin eşlerini fiilen işte çalıştırarak nakden veya hesaben ücret ödemeleri veya sigorta primlerini ödemeleri halinde ise vergi tevkifatı yapmak, muhtasar beyanname ile beyan etmek ve ödediği ücretin ve işveren sigorta primlerinin GVK 41' inci maddesinin 2'nci bendi uyarınca kanunen kabul edilmeyen gider olarak defter kayıtlarına intikal ettirilmesi gerekmektedir. Serbest meslek kazancı elde eden mükellefler için eşe ödenen ücretin gider yazılmasını engelleyen hüküm bulunmamaktadır.(G.V.K.mad.68)
Son olarak; eş kavramını açıkladıktan, eşlerin birbirine yardım yükümlülüğünü belirttikten, tüzel kişi ile gerçek kişi işveren açıklamasını yaptıktan sonra işyerinde eşleri çalışanların hangi hallerde sigortalı olması gerektiğini açıklayalım. 5510 sayılı kanunun 6. maddesinin (a) bendinde "işverenin işyerinde ücretsiz çalışan eşi" kavramı ile sigortalı sayılmayanlar arasında dahil edilerek kesin bir şekilde hüküm altına alınmıştır. Bu maddeyi iki yönüyle ele almakta fayda var.
Eşini sigortalı yapmak isteyenler ile yapmak istemeyeler. Birinci olarak eşini işyerinde çalıştıran bir gerçek işveren eşine sigorta yaptırabilmesi için eşin fiilen işyerinde çalışıyor olması ve işveren olan eşinden ücret alıyor olması gerekmektedir. İşyerinde fiilen çalışmıyorsa yani sigortalı gösteriliyorsa veya ücret ödemeksizin çalışıyorsa primleri ödenmiş olsa dahi iş akdinin unsurları oluşmayacağı için sigortalılık şartları da oluşmayacaktır.
Bunun kanuni karşılığı ise sahte sigortalılıktır. Sonuçları ise kişinin bildirimlerinin iptali ve adına ödenen prim tutarları ise hazineye irat kaydı olarak karşımıza çıkmaktadır.
İkinci durumda ise yani işyerinde çalışmakta olan eşin sadece eşine yardım yükümlülüğü çerçevesinde gelmesi ve ücret almaması ve gerçek kişi işveren yanında çalışması halinde sigortalı sayılmayanlar kapsamında değerlendirilmesi mümkündür. Tüzel kişiliğe haiz işverenler ile adi ortaklık söz konusu olan işyerlerinde bu istisnanın geçerli olmayacağını unutmamak gerekmektedir.

OKUYUCU SORULARI: NASIL EMEKLİ OLABİLİRİM?

Soru: İşyerinden ayrılan bir işçimizin işten ayrılış bildirgesinde işten çıkış kodu yanlış girilmiştir. Düzeltme yapabilmek için ne kadar süremiz var ve ne şekilde düzeltebiliriz? (Asya TÜRKOĞLU)

Cevap: E-sigorta yoluyla internet üzerinden işten ayrılış bildirgesinin işveren tarafından verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde silme ve güncelleme yapılabilmektedir. 10 günlük süre geçmiş ise bu kez işyeri dosyanızın bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezi'ne gerekli belgelerle birlikte yazılı olarak müracaat etmeniz gerekmektedir.

Soru: 15.12.1963 doğumluyum. 01.01.1995 tarihinde esnaf bağ-kurlu oldum ve toplamda ödediğim 5650 günüm bulunmaktadır. Yaklaşık 5 yıldır işyerim kapalı bir işyerinde de çalışmadım. Ne zaman emekli olabilirim? (Semra ŞAHİN)

Cevap: Bağ-kur'dan kısmi emeklilik imkanınız bulunmaktadır. Buna göre 56 yaş 5400 günle emekli olabilirsiniz. Gün şartını tamamladığınız görülmektedir. Ancak yaşınızın dolduğu 15.12.2019 tarihinde emeklilik müracaatı yapabilirsiniz.

Soru: Kısmi sürelerle çalıştığım dönemde eksik kalan süreleri borçlanıp ödemek istiyorum günlük asgari ödemem gereken tutar ne kadardır? (Yücel YILMAZ)

Cevap: Kısmi sürelerde çalıştığınız dönemde eksik kalan günler için genel sağlık sigortası primi ödenmiş olması halinde günlük asgari ücretin %20'si kadar yani 17,05 TL günlük ödeyebileceğiniz tutardır. Genel sağlık sigortası ödenmemiş ise %32'si kadar yani 27,29 TL dir.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.