Hava Durumu

Geçici iş göremezlik ödeneği nedir? Bağ-Kurlularda geçici iş göremezlik ödemeleri kimlere, hangi şartlarla yapılmaktadır?

Yazının Giriş Tarihi: 17.06.2019 08:08
Yazının Güncellenme Tarihi: 17.06.2019 08:08

Geçici iş göremezlik ödeneği, kamuoyunda genelde istirahat parası, rapor parası şeklinde bilinmektedir. Geçici iş göremezlik, sigortalının iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurulu raporlarında belirtilen istirahat süresince geçici olarak çalışamama hâline denilmektedir. Geçici iş göremezlik ödeneği, iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hâllerinde 5510 sayılı Kanun'da belirtilen geçici iş göremezlik sürelerinde verilen ödenektir. Yeri gelmişken bu ödeneğe niçin geçici denildiğini belirtelim.
Tedavi sonucu kalıcı iş göremezlik durumu ortaya çıkmayan yani herhangi bir engel durumu olmayanlar için ödendiği için geçici denilmektedir. Eğer tedavi sonucunda kalıcı bir iş göremezlik durumu söz konusu olursa bu kez yapılan yardıma sürekli iş göremezlik ödeneği veya maluliyet denilmektedir. Geçici iş göremezlik durumu sadece 4/A'lı olarak ifade edilen eski ismiyle SSK'lılar için düzenlenmişken 2008 yılında yapılan sosyal güvenlik reformu ile birlikte 4/B'li yani eski ismiyle Bağ-Kurluların büyük bir kısmı da bu imkândan faydalanmaya başlamıştır. Ancak kamu görevlisi olan yani 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabi olup 4/C li yani eski ismiyle emekli sandığı hükümlerine göre sigortalı olanlara ise hiçbir şekilde ödeme yapılmaz çünkü çalıştıkları kurumlarınca zaten maaşları istirahat döneminde de kesinti yapılmadan ödenmeye devam edilmektedir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda geçici iş göremezlik ödeneği verilen 3 durum bulunmaktadır. Birincisi, sigortalı olarak bir işyerinde çalışmakta olan kişi iş kazası geçirmiş ise veya meslek hastalığından ötürü rapor almış ise bu durumlarda SGK'dan rapor parası alma hakkına sahiptir. İkinci olarak, iş kazası olmayan başka bir kaza nedeniyle (trafik kazası, yüksekten düşme vs.) rahatsızlığından veya hastalık halinden dolayı rapor alınmış ise, çalışanın rapor tarihinden önce 90 gün prim ödemiş olması şartı ile ilk iki günü hariç rapor parası alma hakkına sahiptir. Son olarak ise, kadın sigortalılar doğum yapması durumunda doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 hafta olmak üzere rapor parası alma hakkına sahiptir. Çoğul hamileliklerde süre, doğumdan önce 10 hafta olmaktadır. Doğum yapan kadının rapor parası almasında da yine 90 günlük prim şartı aranmaktadır. Ayaktan tedavilerde tek hekim raporu ile en fazla 10 gün istirahat verilebilir. Bu süre bir kez 10 gün daha uzatılabilir. 20 günü aşan raporlar ise sağlık kurulları tarafından verilebilmektedir. Bakanlık tarafından yetkilendirilen işyeri hekimleri ise en fazla iki gün istirahat raporu düzenleyebilir. Geçici iş göremezlik ödeneğinin ne kadar ödeneceğine ilişkin hesaplama ise sigortalı için bildirimi yapılan son bir yıl içindeki son 3 ayın prim ortalaması dikkate alınarak yapılmaktadır. Bulunan günlük ücretin yatarak tedaviler için yarısı, ayaktan tedaviler için ise üçte ikisi ödenmektedir. 2017 yılında yapılan bir değişiklikle istirahat süresi devam ederken sigortalının işten çıkması halinde rapor parası en fazla işten çıkış tarihinden sonraki 10 güne kadar ödenmektedir.

Geçici iş göremezlik tanımı ve şartlarını ana hatlarıyla açıkladıktan sonra bu haftaki yazımızda kamuoyunda bazı tereddütlerin olduğu, tam olarak anlaşılamayan 4/b'li sigortalıların yani Bağ-Kurluların geçici iş göremezlik ödemelerini detaylı olarak açıklamakta fayda var. Geçici iş göremezlik ödeneğinin kapsamına baktığımızda iş kazası ve meslek hastalığına uğrayanlar için sigortalılık türü ve süresinde bir sınırlama bulunmaksızın tüm 4/b'li sigortalıların faydalanabildiğini görüyoruz. Ancak hastalık halinde ise 4/b'li sigortalılarının hiçbirinin kapsamda olmadığını söyleyebiliriz. Son olarak analık halinde ise muhtarlar ile birlikte ticari kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olan, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı olan ve tarımsal faaliyeti olan kadın sigortalıların geçici iş göremezlik ödemesi alabildiğini görüyoruz.

Buna mukabil Bağ-Kur sigortalısı olmakla birlikte anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin tüm ortakları analık sigortasından faydalanamadıkları için doğum durumlarında geçici iş göremezlik ödenmemektedir. Geçici iş göremezlik ödeneği yasal bir hak olarak kullanıldığında son derece önemli mağduriyetlerin önüne geçmektedir. Ancak gerek özel sektör gerekse kamuda istirahat raporlarının sıkça istismar edildiği de görülmektedir. Tatil yapmak için bile artık kanundan doğan yıllık izin değil istirahat raporu alınmaktadır. Eş, dost, ahbap ricasıyla yazdırılan raporlar nedeniyle SGK bütçesine büyük zararlar verilmektedir. Kaybolan iş gücünü ve verimliliği de göz önünde bulundurduğumuzda telafisi mümkün olmayan zararlara yol açmaktadır. Bir kişiden bir şey olmaz mantığı bir araya geldiğinde yüzbinlere, milyonlara ulaşmaktadır. İşin ahlaki ve vicdani boyutunu da akıllardan çıkarmamak gerekir.

NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM?

Soru: Mesleğim gereği aynı zamanda birden fazla işyerinde çalışmaktayım. İstirahat aldığımda sadece bir tek işyerinden mi bana rapor parası ödenmektedir? (Neriman UYSAL)

Cevap: Bir sigortalının, aynı zaman içinde ve aynı sigortalılık hâline tabi olacak şekilde birden fazla işyerinde çalışması hâlinde, ödeneklere esas tutulacak günlük kazancının tespitinde, üst sınır dikkate alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı bulunacak günlük kazançların toplamı ödeneğe esas günlük kazancını oluşturur. Yani raporlu olduğunuz dönemde bildirim yapılan tüm işyerleri dikkate alınarak tamamı üzerinden ödeme yapılır.

Soru: 15.11.1994 tarihinde ilk sigorta başlangıcım var. 1968 doğumluyum. Toplamda 4995 günüm var. Halen bir işyerinde özel güvenlik olarak çalışmaya devam ediyorum. Askerliğimi 1988'de 18 ay süreyle yaptım. Askerlik borçlanması yaparsam ne zaman emekli olurum? (Ali BİRDAL)

Cevap: Hiç askerlik borçlanması yapmadan 25 yıl 55 yaş 5750 gün şartlarında emekli olabilirsiniz. Ancak askerliğinizi borçlanıp 6 ay yani 180 gün kadar prim yatırmanız halinde bir yaş daha erken emekli olma imkânınız var. 25 yıl 54 yaş 5675 gün şartlarına tabi olarak borçlanma yapıp 180 gün ödedikten sonra 5675 günü tamamlamanız halinde yaşınızın dolduğu 2022 yılında emekli olabilirsiniz.

Soru: SGK ile sözleşmesi olmayan bir hastanede tedavi oldum. Bana 10 gün istirahat verdiler. Ben rapor paramı alabilecek miyim? (Gündüz ARSLAN)

Cevap: SGK ile sözleşmesi olmayan sağlık hizmet sunucularından düzenlenen istirahat raporlarının Sağlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş hekimler tarafından düzenlenmiş olması halinde SGK tarafından ödeme yapılabilecektir.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.