Hava Durumu

İş kanunlarında düzenlenen çalışma süreleri hakkında hangi konulara dikkat edilmelidir?

Yazının Giriş Tarihi: 25.11.2019 08:09
Yazının Güncellenme Tarihi: 25.11.2019 08:09

Çalışanlar genel olarak fazla çalıştırıldıkları halde karşılığını alamadıklarından yakınırken, işverenler ise çalışanların verim düşüklüğünden veya suiistimallerinden yakınmaktadırlar. İş hukukunda iddia sahibi işçi iddiasını ispat etmekle mükellef değildir. Aksini ispat yükümlülüğü işverene aittir. Bu yüzden işveren oluşabilecek her türlü uyuşmazlıkta elindeki resmi kayıt ve belgeler ile haklılığını ortaya koyabileceği için iş hukuku açısından bu belgeler çok önem taşımaktadır. Karşımıza çıkan işçi-işveren uyuşmazlıklarının en önde gelenlerinden biri de çalışma süreleridir. Bu haftaki yazımda her iki kesim tarafından da oldukça fazla suiistimal edildiğini düşündüğüm çalışma süreleri hakkında bilgi vermeye çalışacağım.
Gemi adamları ve gazeteciler hariç, genel olarak çalışma süresi haftalık 45 saat olarak düzenlenmiştir. Taraflar arasında başka bir anlaşma yoksa 45 saatlik süre haftanın 6 gününe eşit olarak dağıtılır ve günlük 7,5 saat şeklinde uygulanır. Ülkemizdeki genel uygulama ise hafta içi 5 gün 8 saat, cumartesi günü ise 5 saat şeklinde gerçekleşmektedir. Hafta sonu iki gün izin kullandırılması halinde ise hafta içi 5 güne eşit olarak dağıtıldığında günlük 9 saat çalışma yapılması gerekmektedir. Haftalık 45 saatlik süreleri aşan çalışmalar fazla mesai olarak dikkate alınmalıdır. Ancak denkleştirme uygulaması gözden kaçırılmamalıdır. Çalışanlar genel olarak fazla mesai yaptıkları her saat için ücret beklentisine girmektedirler. Fakat sözleşmelerinde denkleştirme uygulamasına yer verilmiş olması halinde, işveren yapılan fazla mesaiyi ilerleyen haftalarda daha az çalışma yaptırarak denkleştirebilir. Fazla çalışmanın yapıldığı tarihten 2 ay geçmeden bu fazla çalışmalar denkleştirme yöntemiyle eşitlenebilir. Denkleştirme toplu sözleşme ile 4 aya kadar uzatılabilir. Örneğin; iş yoğunluğu nedeniyle bir hafta içerisinde günlük 10'ar saat çalışma yapılmışsa toplam 60 saat çalışma karşılığında 15 saatlik fazlalık oluşur. İki ay içerisinde işveren bir hafta boyunca bu 15 saati daha az çalıştırarak yani haftada 5 gün 6 saat şeklinde toplamda 30 saat olarak telafi edebilir. Bu durumda denk-leştirme yapıldığı için önceden yaptırılan fazla mesai için ücret ödenmesi gerekmez. Gündüz çalışsa dahi gebe kadınlarla çocuk emziren kadınlara, gece vardiyasındaki kadınlara, 14-17 yaş arası çocuk ve genç işçilere denkleştirme çalıştırması yaptırılamaz.
Çocuk işçi çalıştırmak iş kanununa göre yasaklanmıştır. Ancak 14 yaşında temel eğitimini tamamlamış ise sadece izin verilen hafif işlerde çalışabilmektedir. Okuluna devam eden çocuk işçiler eğitime devam ettikleri dönemlerde ve eğitim saati dışında günlük en fazla 2 saat, haftalık en fazla 10 saat çalıştırılabilir. Okulun kapalı olduğu dönemde veya temel eğitimini tamamlamış olup, eğitimine devam etmeyen çocuk işçiler günlük en fazla 7 saat, haftalık en fazla 35 saat çalıştırılabilir. 15 yaşını tamamlamış genç işçi ise günlük en fazla 8 saat, haftalık en fazla 40 saat çalıştırılabilir. Çocuk işçilere fazla mesai yaptırılmaz. Çocuk ve genç işçilerin aralıksız 40 saat hafta tatili kullanması zorunludur.
Resmi tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi, zorunlu nedenlerle işin durması, işçinin isteği üzerine ücretli izin dışında işçiye izin verilmesi gibi normal çalışmadan çok daha az çalışma söz konusu olduğunda, işveren bu eksik çalışmaların karşılığı olarak iki ay içerisinde telafi çalışması yaptırabilir. Tatil günlerinde telafi çalışması yapılamaz ve bu telafi çalışmasının süresi günlük 3 saatten fazla olamaz. Bu süreler içinde fazla mesai ücreti ödenmez.
Çalışma hayatında saat 20.00 ile 06.00 arası gece çalışması olarak kabul edilir. Bu süre içerisinde 7,5 saatten fazla çalışma yaptırılamaz. Çalışma başlangıç ve bitişi ile ara dinlenmeler, işin niteliğine göre işçiler için farklı düzenlenebilir. Dört saate kadar olan işlerde 15 dk, 4 saat ile 7,5 saat arasındakilerde yarım saat, 7,5 saatten fazla sürelerde ise bir saat ara dinlenme verilmesi zorunludur. Bu dinlenme süreleri çalışma süresi olarak kabul edilmez ve ücret ödenmez. İş kanununa göre fazla mesai ile birlikte bir kişi en fazla günlük toplam 11 saat çalıştırılabilir bundan fazlası yasaklanmıştır. Bir işçiye yıllık en fazla 270 saat fazla mesai yaptırılabilir bundan fazlası angaryaya girer. Fazla mesai ücreti saatlik ücretin 1,5 katıdır. Saatlik ücreti brüt 20 TL olan bir kişi fazla mesai ücreti olarak brüt 30 TL almalıdır.
Çalışma süresi gemi adamlarında günlük 8 saat, haftalık 48 saat olarak düzenlenmiştir. Bu süre gazeteciler için ise gündüz veya gece devrelerinde 8 saat şeklindedir. Gazeteci için gece 24'ten sonra yapılan fazla mesai iki kat olup normal zamanlarda yapılan fazla mesai ise 1,5 kat şeklindedir. Gemi adamı için zaman farkı olmaksızın fazla mesai 1,25 kat şeklindedir. Gazeteciler için günlük en fazla 3 saatlik fazla mesai sınırı varken gemi adamı için bir sınır belirtilmemiştir.

OKUYUCU SORULARI

Soru: SGK' dan tarafımıza idari para cezası tebliğ edildi. Haksız olduğunu düşünüyorum. Zamanaşımı süresi ne kadar? Nerede dava açabilirim ne kadar sürem var? (Celil TIĞ)
Cevap: İdari para cezası tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde SGK'ya itiraz etmeniz gerekmektedir. İtirazınız reddedilirse ret yazısının tarafınıza tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde işyerinizin bulunduğu yer idare mahkemesine dava açabilirsiniz. Zamanaşımı süresi cezaya konu fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıldır.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

Soru: Bağ-Kur emeklisi iken belediyeye ait bir şirkette çalışmaya başladığım için 5335 sayılı yasa kapsamında maaşım kesildi. Yaklaşık 5 yıldır aynı işyerinde 4/a'lı çalışıyorum. Yeniden emekli olmak istesem hangi statüden emekli olabilirim? (Şinasi KÖZ)
Cevap: Yeniden emekli olmak istediğinizde Bağ-Kur maaşınız güncellenerek yeniden bağlanır. 4/a'lı çalışmalarınıza ilişkin primler için kısmi aylık hesaplanıp Bağ-kur maaşınıza ilave edilir. 4/a'dan yani SSK'dan emekli olmanız mümkün değildir.

Soru: 2000 yılında memuriyete atandım. 15.05.1994 ile 10.04.1995 tarihleri arasında SSK hizmetim var. 1965 doğumluyum. Halen memur olarak görev yapıyorum. Memuriyetten ne zaman emekli olurum? (Sultan KÖSE)
Cevap: SSK hizmetiniz emeklilik şartlarınızı değiştirmez. Buna göre 58 yaş 9000 gün veya 61 yaş 5400 gün şeklindedir. 2023 yılı doğum tarihinde yaşınız dolar, ancak sizin 2024 yılında 9000 gün priminiz dolduğunda emekliliğe müracaat edebilirsiniz.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.