Hava Durumu
Web.tv
Halk metafiziğinin imkan ve sınırları
Yazının Giriş Tarihi: 02.09.2015 09:04
Yazının Güncellenme Tarihi: 02.09.2015 09:04
Tefekkür dünyasının rengini ve istikametini, her biri bir ihtiyacı karşılayan siyaset, sosyal hayat söz konusu olduğunda yerini örf ve adetlere terk eder. Her ikisi de inançtan beslenir. Bir başka ifadeyle örf, adet ve kültürün asıl mekanizması zihniyet halini alan inançtır. İtikat halkın muhayyilesinde fikirlere tekabül eder, bunlar da semboller vasıtasıyla kendisini gösterir.
Farabi bu konuyu şöyle açıklar: Halkta düşünce his halini alır, filozoflarda ise kavramsal düşünce şeklinde kendini gösterir. Filozofların alemdeki metafizik sistemle halkın dünyasındaki metafizik sistem arasında mahiyet değil, derece farkı vardır.
Halkın ve kültürlü çevrelerin algıladıkları metafizik, çok büyük ölçüde bir olup, aynı sembolleri kullanır. Aralarındaki fark şudur:
Birinde bu semboller, zahir manalarına daha yakın olarak algılanırken diğerinde aynı sembollerin mecazi manaları daha iyi biçimde idrak edilir. Empedokles’in ifade ettiği gibi “ benzer olan ancak benzeri tarafından fark edilebilir.”
Aristoteles ise:” Bir insan farazi bir şey düşünse bile düşünmesini sağlayacak bazı akli resimlere sahip olması gerekir.” der. Plotimus’un kanaati de aynı istikamettedir:
“Her akli faaliyete bir görüntü eşlik eder. Bu görüntü düşüncenin bir resmi gibi ona raptedilir. Kavramları algılama ve resimleri alma melekeleri arasında bir köprü durumunda olup gerçeği gösterici- İlham verici- bir görevi ifa eden Akıl- İlke- Logos fikirleri bir ayna gibi yansıtarak gösterir.”
Çizgilerin yerli yerine nasıl oturduğunu gösteren bu vaziyetin müşahhas bir örneği şudur: Türkler İran’ın efsanevi hükümdarı Afrasiyab’la tanıştıklarında onu Alp Er Tonga ve bazen de Uygur prensi Buku Han’la aynileştirir.
Nitekim Kaşgarlı Mahmut şöyle der: Türklerin büyük hakanı Afrasiyab’ın asıl Türk adı Tonga Alp- Er dir. Aynı gerçeği Türk entelektüel tarihinde daima büyük rol oynayan Yusuf Has Hacib de dile getirir: “ Eğer dikkat edersen, görürsün ki, dünya beyleri arasında en iyileri Türk beyleridir. Bu Türk beyleri arasında adı meşhur ve ikbali ayan- beyan olanı Tonga Alp Er idi.
Meraklısı için kaynak eser: F.M.Şeker. Türk Entelektüel Tarihinin Teşekkül Devri.
Farabi bu konuyu şöyle açıklar: Halkta düşünce his halini alır, filozoflarda ise kavramsal düşünce şeklinde kendini gösterir. Filozofların alemdeki metafizik sistemle halkın dünyasındaki metafizik sistem arasında mahiyet değil, derece farkı vardır.
Halkın ve kültürlü çevrelerin algıladıkları metafizik, çok büyük ölçüde bir olup, aynı sembolleri kullanır. Aralarındaki fark şudur:
Birinde bu semboller, zahir manalarına daha yakın olarak algılanırken diğerinde aynı sembollerin mecazi manaları daha iyi biçimde idrak edilir. Empedokles’in ifade ettiği gibi “ benzer olan ancak benzeri tarafından fark edilebilir.”
Aristoteles ise:” Bir insan farazi bir şey düşünse bile düşünmesini sağlayacak bazı akli resimlere sahip olması gerekir.” der. Plotimus’un kanaati de aynı istikamettedir:
“Her akli faaliyete bir görüntü eşlik eder. Bu görüntü düşüncenin bir resmi gibi ona raptedilir. Kavramları algılama ve resimleri alma melekeleri arasında bir köprü durumunda olup gerçeği gösterici- İlham verici- bir görevi ifa eden Akıl- İlke- Logos fikirleri bir ayna gibi yansıtarak gösterir.”
Çizgilerin yerli yerine nasıl oturduğunu gösteren bu vaziyetin müşahhas bir örneği şudur: Türkler İran’ın efsanevi hükümdarı Afrasiyab’la tanıştıklarında onu Alp Er Tonga ve bazen de Uygur prensi Buku Han’la aynileştirir.
Nitekim Kaşgarlı Mahmut şöyle der: Türklerin büyük hakanı Afrasiyab’ın asıl Türk adı Tonga Alp- Er dir. Aynı gerçeği Türk entelektüel tarihinde daima büyük rol oynayan Yusuf Has Hacib de dile getirir: “ Eğer dikkat edersen, görürsün ki, dünya beyleri arasında en iyileri Türk beyleridir. Bu Türk beyleri arasında adı meşhur ve ikbali ayan- beyan olanı Tonga Alp Er idi.
Meraklısı için kaynak eser: F.M.Şeker. Türk Entelektüel Tarihinin Teşekkül Devri.
Yorum Ekle
Yorumlar
