Sykes- Picot Ortadoğu’su

Bir süreç ve bir kavram olarak Sykes- Picot Ortadoğusu, Osmanlı Ortadoğu’sunu paylaşmak için Sykes- picot anlaşması önce Rusya’daki Bolşevik ihtilali, sonra İngilizlerin açgözlülüğü sebebiyle pek çok kez değiştirildi. 99. yıldönümünde Arap dünyasında halen sıcaklığını koruyan “Sykes- Picot” sendromu ve günümüz Ortadoğu’sundaki izlerin başlangıcı Birinci Cihan harbine kadar gider.
Sykes-Picot tasavvuru, I. Dünya Savaşı’nın dayattığı düzeni direnerek reddeden Türkiye’de tarihsel bir olgu olarak değerlendirilmektedir. Buna karşılık savaşın ortasında yıkılacak Osmanlı Devleti’nin külleri üzerinde kurulacak yeni Ortadoğu için yaratılmış bir tasavvur, halen Arap dünyasının Batı ile ilişkilerini ve bunun da ötesinde “dünya görüşü”nü şekillendirmektedir. 
Bu açıdan bakıldığında Sykes- Picot tarihsel bir olguyu değil, varlığını devam ettiren bir “süreç ve kavram”ı ifade eder.
Arap dünyasının, Nasır’ın gazeteci entelektüeli Muhammed Hasaneyn Heykel’den Oryantalizm kuramının babası Edward Said’e, eski Ürdün Kralı Hüseyin’den Beşşar el- Esad’a ve Baas örgütlenmelerinden temel amaçlarından birini “Sykes- picot sınırlarını parçalamak” olarak belirleyen IŞİD’e uzanan bir yelpazaedeki sözcüleri “Sykes- Picot “tasavvurunun tarihsel bir olgu değil, günümüzde de devam eden bir “süreç” olduğunu savunmuşlardır.
Bu anlamda Arap dünyasındaki “Sykes-Picot” sendromu, Türkiye’de yaşanan “Sevr Paranoyası” etkisinin marjinal olmasına karşılık Sykes- Picot sendromunun Arap dünyasındaki kapsayıcılığıdır.(M.Şükrü Hanioğlu)
Bu açıdan değerlendirildiğinde Kasım 1915 ile Mart 1916 arasında yoğun diplomatik temaslarla şekillendirilen ve Sykes-Picot Sazonov anlaşması olarak nitelendirilmesi daha doğru olan ilk tasavvur, bir tarihsel olgu olmanın ötesinde önem taşımaktadır. 
New York Times’ta 2013 eylülünde bir Suriye haritası yayımlandı. Bu durum “küresel çete” tarafından Ortadoğu’nun yeniden dizayn edilerek şekillenmesine yönelikti. 2006 yılında ABD Ulusal Savaş Akademisi’nden emekli Albay Ralph Peters’ın çizdiği haritada, Ortadoğu’daki ülkelerin neredeyse tamamının sınırları değiştirilmiş olarak yer almıştı.
Özet olarak 19. yüzyıl Batı emperyalizminin “böl ve yönet”siyasetinin en somut örneğidir Sykes- Picot (gizli anlaşması. Rusya’nın (Sazonov vasıtasıyla)” partner” oluşuyla global bir perspektif kazanır. 
Bu anlaşmayla ilgili olarak İngiliz istihbarat yetkililerinden General Macdonough şunları söyler: “Şu anda ayıyı öldürmeden derisini yüzmeye kalkan avcılardan farkımız yok!”  ( Kaynak: Derin tarih dergisi. Sayı 40)