Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati katıldığı canlı yayında önemli açıklamalarda bulundu. Konuşmasında enflasyonla ilgili soruyu yanıtlayan Bakan Nebati aralık ayını işaret ederek 3 sebep saydı. Öte yandan Bakan Nebati, asgari ücret, memur ve emekli maaşlarıyla ilgili de merakla beklenen açıklamayı yaptı. Enflasyonun üzerinde zam olacak mı? Faizler düşmeye devam edecek mi? Kurdaki seyir nasıl devam edecek? İşte merak edilen soruların yanıtları...
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, CNN Türk'te Hürriyet Gazetesi Ankara Temsilcisi Hande Fırat'ın moderatörlüğünde Gece Görüşü programında, gazeteciler Zafer Şahin ve Melik Yiğitel'in sorularını yanıtladı.
Bakan Nebati'nin açıklamalarından satır başları şöyle:
ENFLASYON NE ZAMAN DÜŞECEK?
Enflasyon artık Türkiye'nin tek başına problemi değil, Avrupa'nın da değil. Dünyanın problemi. Özellikle Avrupa resesyona doğru gidiyor. ABD'de enflasyon sürekli tartışılır halde. Savaşla birlikte herkesin öngörüleri bozuldu. Enflasyondan uzak durmak mümkün değil. Türkiye'deki enflasyonun bir sebebi dışarıdan ithal edilen maliyet enflasyonuysa diğeri kurlardaki ani yükselişler. Üçüncü sebep de beklentilerdir. Beklentiler bozuldu. Bir tarafta salgın, sonrasında savaş... Birçok işletme stoklara girdi.
Enflasyon bizde çok yüksek hissedildi. Emtia ve petrol fiyatlarındaki sakinleşme enflasyon üzerindeki baskıyı azaltıyor. Enflasyonda sert frene basmıyoruz. Önce artış hızını azaltıyoruz. Aralık ayından itibaren baz etkisiyle enflasyon rakamlarında düşme göreceğiz.
Enflasyonun etkilediği grup daha çok dar gelirliler. Dar gelirlilerin daha az etkilenmesi için çalışıyoruz. Tedbirlerle gıda üretiminin maliyetini düşüreceğiz.
FİYAT ARTIŞLARI VE KİRALAR
Çok iddialı bir şey söyleyeyim. Geçen yıl yapılan denetim sayısı 120 bin. Bu yıl bugün itibarıyla yapılan denetimlerin sayısı 550 bin. Yıl sonuna kadar 1 milyon hedef koyduk. Bizim risk analiz genel müdürlüğümüz var, pasifti güçlendirdik. Gıdayla ilgili 350 binin üzerine mükellef tarandı, 106 bin riskli mükellef göründü. Bununla ilgili de çalışmalar yapılıyor.
Bunlar, denetimlerin sıkılaşması ve fiyat davranışlarında bozukluğa sebep olan mükelleflerin tespit edilerek cezalandırılması anlamına geliyor. Önümüzdeki bu kış geçen kış gibi olmayacak, daha iyi bir kış olacak.
FAİZ İNDİRİMLERİ DEVAM EDECEK Mİ?
Dünyada 165 ülke faiz enstrümanını kullanıyor. Sizce merkez bankalarının kullandığı faiz oranları, manşet enflasyonun altında faiz kullanan ülke sayısı kaçtır? Sayı 132. "Faiz, enflasyonun üzerinde olmalı lazım" öğretisini reddediyoruz. Merkez bankalarının faiz artırımları enflasyon üzerindeki bir faiz artırımı değil. Enflasyonla mücadele biz faiz artırıyoruz dedikleri zaman 0.50'lik bir artışla yürüyorlar. Paradan para kazanmayı benim ülkemde yapma diyor. Biz onların yaptığını yapmaya başladık aslında.
Bu yeni dengenin sancılı da olsa gerçekleşeceğini ve Türkiye'nin orta gelir tuzağında kurtulacağına inanıyorum.
Cumhurbaşkanımız 10 yıldır ben yeni bir dengeye getirmeye çalışıyorum diyor. Makas açılmaya başladığı zaman enflasyonla mücadelede biz faiz oranlarını indirmek, sabit tutmak yerine yükseltmiş olsaydık bu paradigma çökmüştü. Cumhurbaşkanımız ifade ettiler, faiz tek haneye gidecek, adımlar atılacak. Kredinin ucuzlaması, yatırımın ucuzlaması, enerji fiyatlarının düşmesiyle Türkiye bu dengeye çok kısa sürede gelecektir.
Enflasyon hepimizi ilgilendiriyor. Direksiyonu çevirdiğiniz anda otomobil döner sağa veya sola. Tekneyi kullanıyorsanız çevirdiğiniz anda dönmezsiniz. Bir hedef koyacaksınız, bu hedeften itibaren yönünüzü değiştirmeye başlamanız lazım. Rüzgarın yönüne göre de dümeninizi iyi anlamanız lazım. Boğazda gidiyorsanız bir de ters akıntı vardır. Bu ters akıntıya göre de hesabınızı yapmanız lazım. Ekonomi böyle bir şey. Enflasyonu düşürmek için ne söylüyorlar, faizi artıracağız, sıcak para getireceğiz ve bunun adı enflasyonu çözmek olacak. Böyle bir dünya olmayacak.
ASGARİ ÜCRET
2002 yılında bugüne kadar asgari ücret hiçbir şekilde enflasyona ezdirilmedi. Bu yıl da enflasyon hedefimiz bu kadar yüksek değildi. Memur maaşları zaten 6 ayda bir güncelleniyor. Bu yüzden herhangi bir sıkıntı yaşanmıyor. Asgari ücretliler yılbaşında belirlendiği için önümüzdeki yılın hedeflerine göre artırılıyor. Bu yıl hedeflerde sapma olduğu için temmuz ayında bir artış yoluna gidildi ve gelenek bozuldu. Yüzde 95 civarında bir iyileştirme yapıldı. Önümüzdeki yıl ve yıllarda Cumhurbaşkanımızın duruşu çok net. Cumhurbaşkanımızın ortaya koyduğu irade çerçevesinde, hiçbir şekilde asgari ücretli, dar gelirli ve sabit gelirliler enflasyonun altında kalmadı, önümüzdeki süreçte de enflasyonun altında kalmayacak çalışmalar yapılacaktır. Başka türlü olamaz zaten.
MEMUR VE EMEKLİ MAAŞI
Cumhurbaşkanımız 20 yıllık iktidarı döneminde hep net cevap vermiştir. Asla enflasyonun altında bir artış söz konusu olmayacak. Teknik olarak bir çalışma yapılmadığı için bütçe teslim edildikten sonra çalışmalar yapılacak, kabinede de görüşülecek. Enflasyonun altında olmayacak her türlü çalışma yapılacak.
ESNAFLA İLGİLİ YENİ PAKET GELİYOR Halk Bankası ile her türlü çalışmayı yapıyoruz. 350 bin liraya kadar kredi veriyoruz. Esnafla ilgili limitlerin artırılması ve indirimlerin yapılacağı bir paket üzerinde çalıştığımızı söyleyeyim. Çalışmalarımızı yapıyoruz. Kabinede konuşulduktan sonra bitirmiş oluruz. Sicil affının getirilmesi yeterli değil. Bankacılık sektörünün kanuna koyulmasına rağmen kayıtlarından çıkarmayıp, gayrı resmi affı görmemesi gerekirken görüyor. Sicil affıyla birlikte sektörün kamu otoritesinin kararını uygulama sorumluluğu olacak. 2 bin liraya kadar icraya düşmüş, 9 milyon dosyanın temizlenmesini içeriyor. Kolaylık veriyoruz, vazgeçtiği kısmı değersiz alacak kategorisine alıyor, mükellef faydalanıyor, vatandaşımız temizlenmiş oluyor. Varlık yönetim şirketlerindeki, 2 bin 500 liraya kadarki borçlar için görüşüyoruz. Borçlar silinmesi kaydıyla yarısını ödeyip sıfırlıyoruz. 6 milyon insan durumdan kurtulmuş olacak. "HETERODOKS YAKLAŞIM" TARTIŞMASI
O günden bu güne sürekli benimle uğraşıldı. 'Benimle uğraşmayın' demiştim. Benimle uğraşırsanız, handikapınız var. Alaylı ve mektepliyim. 3 yıl bakan yardımcılığı, hayatı piyasada reel sektörle toplumla geçen, Urfa'da doğmuş, çiftçiyi, tarlayı, gübreyi bilir aynı zamanda ticareti var. Böylesine durumda benimle uğraşırsanız, tescilli hiperaktif birisiyim. Empatik duruşum da var. Ondan dolayı birçok şeyi aynı anda yaşayan birisi olarak 'Uğraşmayın' demiştim. Bu konuşmada üzerime geldiler. Rahatsız olmam. Ama ben çiftçiye gittiğimde saatlerce konuşabilirim. Patronla da işçiyle de konuşurum. Burada kalkıp az önce kullandığınız cümleyi söylemeye kalksam anlamsız olur. Hocalarla konuşmuyorum. Promptırdan okuyoruz zaten. Bulunduğum ortam, dünyadan davet ettiğimiz 21 tane hoca var. Dinleyicilerin tamamına yakını dekan. Bilimsel bir toplantı. Doktor unvanı için çok uğraş verdim. Aynı zamanda akademisyenim. Aynı zamanda doçentim. Yadsıyamazsınız. Doç Dr Nureddin Nebati'yim. Anneye, anneciğim deriz. Her duruşun bir karşılığı var. Beni üzen akademisyenlerin sözleri. Ben burada niye yokum diye sorgulamaları lazım. 'Anlayan varsa anlamayanlara anlatsın' diyor. Ekonomi doktoru. Neoklasikten anlamıyor. Akşam yabancı hocalarla dalga geçmişler deyince anlam vermediler. "BU TAVRI BİLİM ADAMINA YAKIŞTIRAMIYORUM" Üniversite hocaları ders verirken kağıt almadan ders veriyorsa, problem var. Hazırlığınızı yaparsınız. Türkiye ekonomi modelini dünyaya sunuyorsunuz. Dünyadan hocalar destek vermeye geliyor. Ne yapacaktım? Bunları söyleyen hocaların 5 milyon takipçisi var. Bu hoca Türkiye'nin en önemli vakıf üniversitesi hocası, bankanın yönetim kurulu üyesi. 1990'lı yıllarda da aynı şeyi yaptılar. 21 hoca beni eleştiren hocanın alıntılanma sayısı 38 bin. Makale sayısı 865. Takipçi sayısı 9 milyon. Davet ettiğimiz hocaların alıntılanma sayısı 390 bin. Makale sayısı 7 bin 805. Takipçi sayısı ise 50 bin. Hiç mi rahatsız olmadın böyle bir toplantıya katılmamış olmaktan. Aykırı makale yazmak aklına gelmedi mi? Bu tavrı bilim adamına yakıştıramıyorum. Türk bilim dünyasının düştüğü sefil durumu gösteriyor. Binlerce insan beni eleştiriyor. Rahatsız olmam. Ama bilim adamı, bilim adamı gibi davranacak. "TEMKİNLİ İYİMSERİM, KARAMSAR DEĞİLİM" Yatırım, üretim, ihracat, istihdam üzerine oturmuş bir program. Türkiye finansal açıdan en iyi ülkelerden. Reel sektörün hane halkında en iyi ülke. Altyapı yatırımlarını tamamlamış, geleceğe umutla bakabilen bir ülke. 3. bulunduğu coğrafi ortam. Temkinli iyimserim, karamsar değilim. Salgın başladığında 'Türkiye kar ederek çıkacak 'demiştim. Savaştan da öyle çıkacak. Afrika'yla, Ortadoğu'yla, Türk Cumhuriyetleriyle, İran ve Rusya ile ilişkilerimiz çok iyi. 20 yıllık tecrübeli liderlik var. Avrupa'da lider yok. Yönünü batıya dönen Türkiye var. Talepleri karşılayacak ülke Türkiye. Niye cari açık veriyoruz. 1 numaralı sebebi enerji. Geçen yılki enerji fiyatlarıyla cari fazlaya giden bir ülkeyiz. Bizi asıl yoran doğalgaz ücretleri. Bu şekilde gitmesi mümkün değil. Avrupa'nın resesyona giriyor olması baskılamayı artıracaktır. Bundan sonraki süreçte de sıkıntımız yok. Yatırımlara önem veriyoruz. Üretim alanlarımızı geliştirirken, dünyanın normalleşmesiyle üstesinden geleceğimizi düşünüyoruz. İhracatımızın yüzde 40'ı Avrupa'ya yapılıyor. Resesyonun hissedilir olmasıyla önlemler almamız gerekiyor. Türk üreticisine güveniyoruz. Siyasi ilişkilerimiz artıyor. Avrupa'nın salgından dolayı başlayan değişimi var. Çin'den mal getireceğine, Türkiye'den kısa sürede stok maliyetini düşürebiliyor. Doğalgazı bulduk biz. Öbür tarafta elektrikli araçlarımızı üretiyoruz. Savunma sanayiinde çok çok iyiyiz. Bu katkıları da yadsımayalım. BAKAN NEBATİ DUYURDU: KUR KORUMALI MEVDUATI UZATIYORUZ
KKM son dönemlerin en önemli enstrümanlarından bir tanesiydi. Açıklandığından itibaren etkilerini gördük hala hissediyoruz. Türkiye'deki mevduatın üçte biri kur korumalıya geçti. Kur korumalıda hacim 1.4 trilyon TL. Türkiye çift paralı bir ülke. Dövizi olan yatırıyor. Buradan geçen süre içinde fark varsa para kazanıyor. Vatandaşın piyasadan döviz almasını engelledik. Bunun aynı şekilde 'Bana döneceğini biliyorum' dedi. Dövize olan bağımlılığı kırıyoruz. 2. talebi kısmış durumdayız. 3. öngörülebilir kur seviyesi. O günkü kur, gerçek kuru yansıtmıyordu. Bugünkü kur öngörülebilir hale gelmiş durumda. Oynaklık bitti. Basınç birikti. 2013'te TL değeri yüzde 110'adaydı. Şu an da yüzde 54'e çıkmış durumda. TL'yi güçlendiriyoruz. KKM'den vazgeçer miyiz? 1 yıl uzatıyoruz. Kur korumalı mevduata 31 aralık 2023'e kadar devam ediyoruz. Kurun geldiği seviyeyi makul karşılıyorum. Reel değer olarak enflasyonun altında gidiyor. Önümüzdeki süreçte esnafla ilgili önemli çalışma yapıyoruz. Herkesin rahatlayacağı döneme gidiyoruz. Limit artırılması faiz oranı düşürülmesi, belki faizsiz sürenin verilmesi.
"EYT'NİN BÜTÇEYE MALİYETİNİ KONUŞTUK"
Hazine ve Maliye Bakanı'nın görevi kararın altını doldurmak. Vedat Hocam görevi ve şahsi duruşundan dolayı taleplerin karşılanması noktasında bize baskı yapıp çözülmesi noktasında adım atmamızı bekliyor. Bütçeye maliyetini konuştuk. EYT ile ilgili alınan kararın altını doldururuz. Bütçe disiplininden taviz vermeden adımlar atıyoruz. Gelirlerin artırılması üzerine çalışmalarımız devam ediyoruz. "YANIŞI YAPAN KİMSE BEDELİNİ ÖDEYECEK" İyi olan şeyi destekler şekilde yapmaya çalışacağım. Geçen ay yaşadığımız durum sıkıntıların ortaya çıkması. Tedbir alırsınız, tedbirlerin sınırdan sonra kamuoyuyla paylaşılması gerekir. Borsa İstanbul'a zarar vermek değil derinleşmesini sağlamak olması lazım. Yatırımcıların anormal zararla karşılaşılmaması için önlemler alırız. 30 Eylül'den sonra resmileşti. Borsa İstanbul'un zarar görmemesi için adımlar atıldı. Bundan sonrası SPK başvurusu ile gözaltı. Bu burada kalmaz. İlgili kurumlarımız çalışmalarını yapıyorlar. Her türlü yanlışı yapan kimse bedelini ödeyecek. Bu işin üzerine gitmeye devam edeceğiz. Kim olursa olsun bedelini ödeyecek. KREDİ GARANTİ FONU
KGF'yi salgın başladığında yoğun şekilde kullandık. Kaynağın büyük bir kısmı ihtiyacı olmayana gitti. Bankacılık sistemi risk almak istemiyor. Parasını geri alacak sistem kuruldu. Sonraki KGF'da faturasız yapılmayacak dendi. Yatırım yapıyoruz. Gelecek olan paket ihtiyacı olmayanlara değil, gerçekten ihtiyacı olup üretimi artıracak kesime gidecek. Bankacılık sektörünün sevmediği c kesimi. 2 B'lere vereceğiz, ihtiyacını karşılarsanız iyi olacak. A'ların ihtiyacı yok. C'lere vereceğiz. Gerekirse yüzde 7'lik riskimizi artırarak ihtiyacı olanlara vereceğiz. Miktar belki artabilir.