Bipolar bozukluk nedir?

Günlük hayatın akışında tüm insanların duygudurumunda olağan şekilde inişler-çıkışlar gerçekleşmekteyken, bipolar bozukluk bulunan kişilerde gündelik olaylarla bağlantılı veya bağlantısız şekilde, keskin inişler-çıkışlarla hastalık kendini göstermektedir. Bu değişimler kişinin düşüncelerinde, duygularında, davranışlarında ve yaşamında etkiye neden olabilecek büyüklüğe sahiptir. Bipolar bozukluk, hastanın kendisini aşırı coşkulu (manik/hipomanik dönem), çok durgun (depresif dönem) hissettiği veya iki durumunda da birarada bulunabileceği karma olarak adlandırılan farklı dönemlerde gözlenen hastalıktır.

Bipolar Bozukluğun Nedenleri?

Bipolar bozukluğa sebep olduğu ortaya konan kesin bir neden olmamakla beraber,

Bipolar bozukluk hastalarının beyin yapıları ve fonksiyonları, farklılık gösterebilmektedir.

Genetik yapının kişinin hastalığa yakalanmasında etkili olduğu düşünülmekle beraber, tek yumurta ikizlerinde aynı genler bulunmasına rağmen ikizlerin birinde hastalık gelişebilirken, diğerinde de gelişme ihtimali yüzde yüz değildir.

Hastalığın; aile üyelerinde bipolar bozukluk olanlarda, olmayanlara göre ortaya çıkmasının daha yüksek ihtimalli olduğu bilinmektedir.Aile üyelerinde bipolar bozukluk hastası olan çoğu kişide bipolar bozukluğun ortaya çıkmadığı not edilmelidir.

Bipolar Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?

Hastalığın tüm tiplerinde duydurum, enerji ve aktivite seviyelerinde bozukluk görülmektedir. Duygudurumdaki değişiklikler aşırı yükselmiş, keyifli ve enerjik (manik dönem) davranışlardan; çok üzgün, düşmüş, umutsuz (depresif dönem) davranışlara uzanan şekilde hastalık kendini gösterebilmektedir. Daha hafif manik dönem belirtileriyle seyreden durum ise hipomani olarak adlandırılmaktadır. Belirtiler hastalığın dönemlerine göre iki ayrı kategoride incelenmektedir.

Manik Dönem

Yükselmiş duygudurum, aşırı coşkulu hissetmek

Çok enerjik hissetmek

Aktivite seviyesinde artış

Heyecanlı ve sabırsız hissetmek

Normalden daha aktif olmak

Çok hızlı konuşmak, konudan konuya geçmek

Ajite (huzursuz, tedirgin), irite, hassas olmak

Düşünceleri çok hızlı değişiyor gibi hissetmek

Aynı anda bir çok şeyi yapabileceğini hissetmek

Riskli şeyler yapmak

Depresif Dönem

Mutsuz, düşmüş, boş ve umutsuz hissetmek

Çok az enerjisi olmak

Aktivite seviyesinde düşüş

Uyku problemleri yaşamak, az veya çok uyumak

Hiçbir şeyden keyif alamayacak gibi hissetmek

Endişeli hissetmek

Çok sık unutmak

Çok fazla veya çok az yemek

Yorgun veya yavaşlamış hissetmek

Ölüm veya özkıyım hakkında düşünmek

Bazen duygudurum dönemleri manik ve depresif belirtileri birarada gösterebilmektedir. Hasta çok mutsuz, boş veya umutsuz hissederken aynı zamanda aşırı enerjik de hissedebilmektedir. Bu şekildeki hastalık seyri karma dönem olarak adlandırılmaktadır.

Bipolar Bozukluk Tanısı Nasıl Konulur?

Bipolar bozukluk hastalarının sağlıklı ve üretken bir hayat geçirebilmeleri adına doğru teşhis ve tedavi çok önemlidir. Kendisinin veya yakınlarının bipolar bozukluk belirtilerini gösterdiğini düşünen kişilerin doktoruna danışarak muayene olması bipolar bozukluk tanısında ilk basamaktır. Hekimin psikiyatrik değerlendirmesiyle bipolar bozukluk tanısı konulur.

Bipolar Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi ile bipolar bozukluğun en şiddetli seyir gösteren formlarında bile bipolar belirtilerinde ve duygudurum değişiklikleri üzerinde iyi bir kontrol sağlanabilmektedir.. Bipolar bozukluk tedavisinde, başlıca ilaç ve psikoterapi kullanılmaktadır. İlaç tedavisinde; duydugudurum düzenleyiciler, atipik antipsikotik ve antidepresan adı verilen ilaçlar kullanılmaktadır. Psikoterapi veya konuşma terapisi hasta ve hasta yakını için destek sağlamak, eğitim vermek ve rehberlik yapmak amacıyla kullanılmakta olan bir diğer tedavi yöntemidir. Etkili tedavi planında genellikle ilaç tedavisinin yanında konuşma terapisi de bulunmalıdır. Tedavilerin, doktor kontrolünde uzun süreli ve devamlı kullanılması bu şikayetleri ve semptomları kontrol altına alacaktır.

Bipolar Bozukluğun Diğer Hastalıklarla İlişkisi?

Bipolar bozukluk hastası bir çok kişide anksiyete (endişe) bozukluğu, madde kötüye kullanımı ve yeme bozuklukları görülebilmektedir. Bipolar bozukluk hastalarında ayrıca;

tiroid ilişkili hastalıklara,

migren tipi baş ağrılarına,

kalp hastalıklarına,

diyabete

ve obeziteye yakalanma riski daha fazladır.

Bipolar Bozukluk ve Gebelik

Gebelik döneminde birçok faktör duygudurumunda değişikliğe sebep olabilmektedir. Gebelik döneminde bireyin kaygı düzeyinin takip edilmesi, dinlenmek için yeterli zaman ayrılması, gevşeme tekniklerinin kullanılması önemlidir. Gebelikte, varsa ilaç kullanımı özellikle ilk üç aylık dönemde doktor kontrolünde yeniden planlanmaktadır. Bipolar bozukluk hastası gebelerde doğum sonrası dönemde;

Doğumla ilgili endişelerin doğru yönetilmesi

Uyku düzeninin sağlanması

Çevresel uyaranların azaltılması

Eş, aile ve arkadaşlardan destek alınması

Duygudurum değişikliklerin takip edilmesi hastalığın doum sonrası dönemde kontrol altında tutulabilmesi için önemlidir.

Emzirme döneminde, bipolar bozukluğa yönelik kullanılmakta olan ilaçların bir çoğu anne sütüne geçmektedir. Emzirme döneminde ilaç kullanımının düzenlenmesine yönelik mutlaka doktorunuza danışarak gerekli düzenlemelere tam bir uyum içerisinde olmak anne ve bebek sağlığı açısından çok önemlidir.