Taliban, Afganistan'ın yarısını son iki ayda nasıl ele geçirdi?

BBC Afgan servisi tarafından yapılan araştırmalar, Taliban militanlarının artık Gazne ve Maidan Wardak gibi orta iller de dahil olmak üzere Afganistan genelinde güçlü bir varlığa sahip olduğunu gösteriyor. Ayrıca Kunduz, Herat, Kandahar ve Lashkar Gah gibi büyük şehirlere de yaklaşıyorlar.

Kasım 2001'de ABD ve diğer NATO birlikleri Taliban'ı iktidardan uzaklaştırdı. Taliban, ABD'deki 11 Eylül 2001 saldırılarıyla bağlantılı Usame Bin Ladin ve diğer El Kaide figürlerini barındırıyordu. Ancak bölgedeki uluslararası varlığın devam etmesine, Afgan hükümet güçlerine verilen milyarlarca dolarlık desteğe ve eğitime rağmen, Taliban yeniden bir araya geldi ve daha uzak bölgelerde kademeli olarak güç kazandı.

Taliban'ın başlıca etki alanları güney ve güneybatıdaki geleneksel kaleleri olan Helmand, Kandahar, Uruzgan ve Zabul vilayetleriydi. Aynı zamanda kuzeybatıda güney Faryab'ın tepelerinde ve kuzeydoğuda Badakhshan dağlarında da varlık gösterdi.

Ancak, BBC tarafından yapılan araştırma Taliban askerlerinin ülkenin diğer birçok yerinde aktif olduklarını, bazı bölgelerde haftalık veya aylık saldırılar düzenleyerek önceki tahminlerden önemli ölçüde daha yüksek bir güce sahip olduklarını gösterdi.

Çalışmada, yaklaşık 15 milyon insanın (Afganistan nüfusunun yaklaşık yarısı) ya Taliban tarafından kontrol edilen ya da Taliban'ın açıkça bulunduğu ve hükümet güçlerine karşı düzenli olarak saldırı düzenlediği bölgelerde yaşadığı bildirildi.

ÇATIŞMALAR SÜRÜYOR

Bununla birlikte, 2001'den bu yana sahip olduklarından daha fazla bölgeyi kontrol etmelerine rağmen, Taliban'ın Afganistan'daki konumu değişiklik gösteriyor. Afgan hükümeti, Taliban'ın baskısına dayanamadığı bazı ilçe idari merkezlerini terk etmek zorunda kaldı. Hükümet, güçlerini yeniden organize edebildiği veya yerel milisleri toplayabildiği yerlerde, kaybedilen bazı bölgeleri yeniden ele geçirdi ancak bu bölgelerdeki çatışmalar devam ediyor.

(Haritada, Taliban güçlerinin Herat ve Nimroz vilayetlerinde son bir ayda kontrol altına aldığı bölgelerdeki hızlı artış görülüyor. Kırmızı alanlar Tliban'ın, mavi alanlar ise Afgan hükümetinin kontrolünde olan yerleşim yerlerini tasvir ediyor. Sarı alanlarda ise Taliban ile hükümet güçleri arasındaki çatışmalar devam ediyor.)

ABD HAVA KUVVETLERİ TALİBAN'A SALDIRDI

ABD birliklerinin çoğu Haziran ayında ayrılsa da, Kabil'de bir avuç asker kaldı ve ABD Hava Kuvvetleri son birkaç gün içinde Taliban mevzilerine karşı hava saldırıları düzenledi.

Diğer taraftan, Afgan hükümet güçleri, ağırlıklı olarak ovalarda veya nehir vadilerinde bulunan ve aynı zamanda nüfusun çoğunun yaşadığı şehir ve ilçeleri elinde tutuyor. Buna karşın, Taliban'ın en güçlü olduğu bölgeler seyrek nüfuslu ve birçok alanda kilometrekareye 50'den az kişi düşüyor.

(Haritada illere göre Afgan nüfusunun külometrekare başına yoğunluğu görülüyor.)

HÜKÜMET TÜM ŞEHİRLERE TAKVİYE KUVVETLER YOLLADIĞINI DUYURDU

Hükümet, Taliban tarafından tehdit edilen tüm büyük şehirlere takviye kuvvet gönderdiğini ve Taliban'ın şehirleri işgal etmesini durdurmak amacıyla neredeyse tüm ülkede bir ay boyunca gece sokağa çıkma yasağı uyguladığını açıkladı.

Herat ve Kandahar gibi merkezlere yaklaşıyor gibi görünseler de, Taliban henüz hiçbirini ele geçiremedi. Ancak, uzmanların bildirdiğine göre Taliban'ın elde ettiği toprak kazanımları, onun müzakerelerdeki konumlarını güçlendiriyor. Bunun yanı sıra,vergi ve savaş ganimeti şeklinde şeklinde gelir elde etmesini sağlıyor.

BİN 600 SİVİLİN ÖLÜMÜNDEN SORUMLU

Öte yandan, bu yılın ilk yarısında çatışmalar sonucunda rekor sayıda sivil öldürüldü. Birleşmiş Milletler (BM) bin 600 sivil ölümün çoğunu Taliban ve diğer hükümet karşıtı unsurlardan sorumlu tutuyor.

300 BİN KİŞİ YERİNDEN EDİLDİ

Çatışmalar aynı zamanda birçok insanı evlerini terk etmeye zorladı. Yılın başından bu yana yaklaşık 300 bin kişi yerinden edildi. UNHCR, Taliban'ın geniş kırsal alanları ele geçirmesiyle Badahşan, Kunduz, Balkh, Baghlan ve Takhar eyaletlerinde yeni bir ülke içinde yerinden edilme dalgasının başladığını duyurdu. AFP haber ajansı ise Taliban'ın saldırılarının ayrıca Afgan mültecileri ve hükümet birliklerini sınırı geçerek Tacikistan'a gitmeye zorladığını bildirdi.

GÜMRÜK VERGİLERİ TALİBAN'A GİDİYOR

Tüm bunların yanı sıra, ülkeye kontrolleri altındaki geçitlerden giren mallar üzerindeki gümrük vergisi artık Taliban tarafından tahsil ediliyor. İthalat ve ihracat akışının aksaması, piyasalardaki temel malların, özellikle yakıt ve gıda maddelerinin, fiyatlarında da artışa neden oldu.