Anakronizm Nedir? Felsefede, Edebiyatta ve Tarihte Anakronizm Ne Demek, Örnekleri Neler?

Anakronizm kavramı çok sık karşımıza çıkmasa da özellikle belirli konularda dikkatimizi çekecektir. Farklı alanlarda da kullanılan anakronizm nedir sorusu merak edilmiştir. Sinema ve edebiyat gibi sanat türlerinin yanında tarih, felsefe de karşımıza çıkacaktır. Bu kavramın genel anlamını öğrenmek isteyen kişiler, diğer dallarda da nasıl bir manaya geldiğini sorgulamıştır. Tarihi romanlarda ve makale gibi düşünce yazılarında da karşılaşılan bu kavramın farklı örnekleri de mevcuttur. Tarihi konularda kaleme alınmış eser veya filmlerde de bu kavramı duymak mümkündür. Peki felsefede, edebiyatta ve tarihte anakronizm ne demek, örnekleri neler? Bu yazımızda sizler için anakronizm hakkında merak edilen bilgilere yer verdik.

ANAKRONİZM NEDİR?

Anakronizm kavramı günümüzde farklı alanlarda kullanılan önemli bir kavramdır. Sinema ve televizyonda da karşımıza çıkan anakronizm etimoloji olarak, nesne ve olayların zaman ve mekândan kopartılıp farklı bir çerçeveye oturtulması anlamına gelir. Sinema filmlerinde ve tarihi bir olayı zamanından önce veya geç gösterme hatasına anakronizm denir. Dilimize Latinceden geçen bu kavram, "ana" ve "kronizm" sözcüklerinin birleşiminden oluşur. Bir dönemde gerçekleşmeyen olayı gerçekmiş gibi gösterme durumuna anakronizm denmiştir. Bu kavram mecazen, çağın gerekliliğe ayak uyduramayan, gelenekçi ve çağ dışı gibi anlamları da içerir. Bu kavram edebiyatta, felsefede ve tarihte de kullanılır.

FELSEFEDE, EDEBİYATTA VE TARİHTE ANAKRONİZM NE DEMEK?

Dilimize Latince 'den gelen anakronizm kavramı sinema filmlerinde, edebiyatta ve pek çok alanda kullanılır. Felsefede, edebiyatta ve tarihte anakronizm ne demek sorusu çok sık karşımıza çıkmıştır. Anakronizm kelimesinin sözcük anlamı tarihsel bir hatadır. Özellikle sinemada tarihi filmlerde bu tür hataların görülmesi yüksektir. Sinema filmlerinde bir dönemde geçen olay, henüz o dönemde görülmemiş ise bu anakroniktir. Bu özellikle sinemada bazen bilerek de yapılmıştır. Bunun en büyük nedeni ise izleyicinin ilgisini çekmek, sansasyon yaratmaktır. Felsefede anakronizm kavramı aynı şekilde herhangi bir olay veya varlığın içinde bulunduğu zaman dilimi ile kronolojik olarak uyumsuz olmasıdır. Edebiyatta ise bu kavram kasıtlı olarak abartı, propaganda, komedi veya şok amacıyla kullanılabilir. Bir anlatıda geçen dönemde tarihsel hatalara rastlamak mümkündür. Tarihte ise en sık filmlerde denk gelir. Bir olayın tarihi üzerinden yanılma, tarih ve çağları da birbirine karıştırma olarak tanımlanır.

ANAKRONİZM ÖRNEKLERİ

Anakronizm kavramı dönemsel hataları ifade eder. Sinemada, edebiyatta çok sık karşılaşılan bu kavram ile ilgili çok sayıda örnek vardır. Özellikle filmlerde geçen dönemde tarihsel hatalar kimi zaman dikkat çekmiştir. Örneğin Kara Murat filminde gökyüzünde uçak geçmesi veya karakterin kolundaki saat anakronizmdir diyebiliriz. TV dizisi olan Muhteşem Yüzyıl'da da film 1520 ile 1566 yılları arasında geçmesine rağmen sonraki yıllara ait nesneler ve coğrafi adlara yer verildiği görülmüştür. Bu da bir anakronizmdir diyebiliriz. Bir başka örnekte ise, ünlü Yusuf'un hayatını anlatan hikâyede Mısırlı tüccarlar tarafından bulunarak çıkarılan Yusuf Mısır'a götürülür ve birkaç dirheme asillere satılır. Fakat dirhem Yusuf'un döneminde Mısır'da kullanılan bir para birimi değildir. Bu anlatıda da anakronizm yapılmıştır. Bu kavrama ilişkin örnekler sanat eserlerinde de görülmüştür. İtalyan Barok dönemi ressamının Klasik Yunan Mitolojisinde yer alan Orfe adlı söylencesiyle ilgili tablosunda keman resmedilmiştir. Oysa keman 16. Yüzyıl öncesinde yoktur.