Düzenleyin ama önce dinleyin

Yeni yasama dönemi, bir hayli yoğun bir gündemle başladı. Elbette gözler, hayata geçirilecek pek çok kanuni düzenlemede.

Kısa süre önce basına bir düzenleme haberi düştü. Takvim Gazetesi kaynaklı olan habere göre; Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen yeni düzenleme, engelli ve malulen emeklilik sisteminde köklü değişiklikler getiriyor.

Habere göre; artık vergi indirimi belgesi alma zorunluluğu kaldırılarak süreçler tamamen SGK sağlık kurulu raporuna bağlanacak. Böylece bürokratik işlemler hızlanırken, vatandaşların emeklilik sürecine daha kolay erişmesi sağlanacak.

Yine bahsedilen yeni sistemle birlikte çalışma gücünün yüzde 60’ını kaybeden vatandaşlar yalnızca bin 800 gün (5 yıl) primle yaş şartı olmadan emekli olabilecek. Ancak malulen emekli olanların maaşları, yeniden çalışmaları halinde kesilecek.

Yüzde 40 ve üzeri engelli raporu bulunan vatandaşlar için ise kademeli prim günü düzenlemesiyle erken emekliliğin önünün açılacağı iddia ediliyor.

Buna göre; SSK’lılar: 2008 öncesi sigorta girişi olanlar, rapor oranına göre 3 bin 700 ile 4 bin 100 gün arasında prim ödeyerek yaşsız emekli olabilecek. Bağ-Kurlular: Rapor oranına göre 3 bin 960 ila 4 bin 680 gün prim gerekiyor. Memurlar: 1 Ekim 2008 öncesi giriş yapan ve yüzde 40 raporu olanlar, 5 bin 400 prim günü ile yaş şartı olmaksızın emekli olabilecek.

Söz konusu kaynaklara göre engelli ve malulen emeklilik arasında temel farklar olacak

Düzenlemede şu şartların yer alacağı belirtiliyor: Rapor oranı: Engellilik için %40, malullük için %60 şartı. Rahatsızlığın başlangıcı: Engellilik sigorta öncesi olabilir, malullük mutlaka sigorta sonrası başlamalı. Prim gün sayısı: Engellilikte 3 bin 700-4 bin 680 gün, malullükte yalnızca bin 800 gün. Emeklilik sonrası çalışma: Engelliler çalışsa da maaşlarını kaybetmezken, malullerin maaşı kesiliyor. Sigortalılık yılı: Engellilikte 15-20 yıl aranırken, malullükte yıl şartı yok.

Habere göre; kanser türleri, epilepsi, demans, parkinson, beyin tümörleri, MS, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi ağır psikiyatrik hastalıklar, organ nakilleri, AIDS, ileri evre siroz, felç, görme kayıpları ve bazı kalıcı hastalıklar malulen emeklilik kapsamına giriyor.

Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), 9 Ocak 2025'te yürürlüğe giren 7.538 sayılı yasa ile yapılan değişikliklerin engelli bireylerin kazanılmış haklarını ihlal ettiği gerekçesiyle 28 Şubat 2025’te Anayasa Mahkemesi’ne başvuru yapmıştı. CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın, “Bu düzenleme engelli bireylerin sosyal güvenlik haklarını geriye götürüyor” diyerek, konunun Anayasa’ya aykırı olduğunu vurgulamıştı.

Eski sistemde emeklilik için ‘vergi indirimi raporu’ şartı aranıyordu. Bu raporlarda birden fazla hastalık oranı toplanarak genel engellilik oranı belirleniyordu. Ancak yeni düzenleme ile yalnızca SGK’nın belirleyeceği ‘çalışma gücü kaybı oranı’ esas alınacak. Bu değişiklik birçok engelli bireyin hak kaybına uğramasına neden olmuştu çünkü SGK, yalnızca en yüksek hastalık oranını baz alarak değerlendirme yapıyor.

Evet, bir düzenleme geçecek ama bu düzenlemeyi hayata geçirmeden önce engellilerin sesi niteliğindeki sivil toplum kuruluşlarının mutlaka ama mutlaka görüş ve önerilerinin dikkate alınması gerekiyor. Nihayetinde; milletin, vekilinden bunu beklemesi doğal bir şey değil mi?