Engelli istihdamında destekli model

Psikolog Selver Uğurlu... Özel gereksinimli bireylerin çalışma hayatına katılımı konusunda çok kıymetli çalışmalar yürüten bir isim. Çalışmalarına kurduğu sosyal girişim olan Malina Destekli Yaşam altında devam diyor. Destekli istihdam modelinde iş koçu olarak göreve başlayan Uğurlu, Down sendromlu gençlerin istihdam edilmesine yönelik bu modelde uygulamaya geçen önemli çalışmaların altına imza atmış.
Kısa süre önce Selver Hanım ile kulübümüz BUGES'in sosyal medya hesaplarında da yayınlanan, Engelli Bireylerin İstihdamında Destekli İstihdam Modeli başlıklı online bir söyleşi gerçekleştirdim. Uzun süredir bu köşede üzerinde titizlikle durulması gerektiğini sıkça dile getirdiğim engellilerin istihdamı konusunu enine boyuna konuşma fırsatımız oldu.
Peki, nedir bu destekli istihdam modeli? Engelli ve diğer dezavantajlı gruplara açık iş gücü piyasasında ücretli işlere erişmeleri ve bu işlere devam etmeleri için hayata geçirilmiş bir çalışma modeli. Bir destek mekanizması var ve kilit önemde. Bu desteği verenler ise iş koçları... Neden bu modelin tercih edilmesi gerektiğine gelecek olursak... Sürdürülebilir bir sistem bir kere... Psikolog Selver Uğurlu, işe giren engelli bireyin çalıştığı yerde sorun yaşaması halinde bu modelin hızlıca aksiyon aldığını anlattı. Sistemde engelli birey, işyeri ve ailesi düzenli destek alıyor. Bu da sürdürülebilirliği sağlıyor. Engelli-engelsiz bireylerin birlikte çalışmasına yönelik çözüm odaklı ve istikrarlı bir sistem olduğunu ifade ediyor Uğurlu. İş koçları vasıtasıyla da süreç, bireyselleştiriliyor. Bireyin ve işyerinin doğrudan ihtiyacına yanıt verebildiği için kalıcı bir modele dönüşüyor. Psikoloğumuza modelin zorlayıcı noktaları olup olmadığını da sordum. Var elbette. Bireysel bir süreç öngörüldüğü için iş koçu, engelli bireyin işe yerleştirilmesine kadar sadece onunla ilgileniyor ve sonrasında istihdam sürecini takip ediyor. İş koçu çalıştırma sayısı sınırlı olduğu için bu anlamda daha fazla iş koçunun da olması gerekiyor. Çok yaygın olmadığı için insanların biraz mesafeli bakması gibi zorlayıcı bir yanı da var. Ama Selver Hanım, endişelerin hiçbirinin gerçeği yansıtmadığını vurguluyor. Çünkü engelli bireyin gerçek manada iş yapıyor olması, müşterilerin takdir ettiği bir tabloyu da gözler önüne seriyor.
Şöyle bir gerçek de var bu engelli bireyler gerçek manada çalışmaya başladığında hem kendilerini motive ediyor, hem ailelerini motive ediyor hem de çevrelerinde müthiş bir pozitif enerji ile ciddi bir farkındalık yaratabiliyorlar. Üreten, topluma katılan ve ülkenin kalkınmasına katkıda bulunan engelli bireyler, sadece sosyal yardımlara bağımlı olan görüntüyü değiştirdikleri için de çok değerli bir işe imza atılmış oluyor. İşte bu noktada Selver Hanım, devletin omuzlarındaki önemli bir yükün azalmış olduğuna dikkati çekiyor.
Çok iyi biliyoruz ki engelli istihdamı, ülkemizde en çok konuşulan ama en az aksiyon alınan konulardan biri. Selver Hanım'ın aktardığı bilgilere göre ülkemizde destekli istihdam çalışmaları 2011'de Aile Bakanlığı tarafından başlatılmış. Hızlı başlansa da zamanla çalışmalarda tempo düşmüş. 10 yıldır hala iş koçu tanımı yapılabilmiş değil! İŞKUR son 2 yıldır bu modeli yaygınlaştırmaya çalışıyor. Selver Uğurlu da bu sürecin eğitimcilerinden biri olmuş.
Peki, daha fazla bilgi için ne yapılmalı? Down sendromlular için Down Türkiye Derneği'nin iş koçları var ve buradaki destekli istihdam çalışmalarına dahil olunabilir. Sadece engellilerin destekli istihdamına yönelik ise Engelsiz Kariyer gibi organizasyonlar var. İŞKUR'da bu eğitimleri alan engelli danışmanlarından da ayrıca destek alınabiliyor. Daha ayrıntılı bilgi ve başkaca sorularınız için Psikolog Selver Uğurlu ile e-posta üzerinden görüşebilirsiniz: selver@maniladestekliyasam.com Sadece işe yerleştirme değil, iş koçu olmak isteyenler de başvurup bilgi alabilir.
Son söz olarak önemli bir hususun altını kalın kalın çizmek istiyorum. Daha fazla engellinin üretim döngüsüne katılması ve çalıştığı yerde kalıcı olması, sosyoekonomik olarak harika bir dönüşüm sürecini başlatacaktır. Bu, hepimize iyi gelecektir!