TOHAD'dan bilgi notu var!

Toplumsal Haklar ve Araştırmalar Derneği TOHAD, ekonomik ve psikolojik mağduriyet ve kısıtlılık yaşayan; ayrımcılığa, istismara ve hak kaybına uğrayan risk altındaki sosyal grupların; kanun, anayasa, uluslararası sözleşmeler ve evrensel hukuk ilkelerinden doğan (politik haklar dışındaki) tüm haklarından ayrıma uğramadan eşit yaşam hakkı sınırları içerisinde faydalanmalarını; bu alanda kanunların, anayasanın ve uluslararası sözleşmelerin Türkiye'de uygulamaya hâkim kılınması için faaliyet gösterme amacında kurulmuş bir sivil toplum kuruluşu...

Malum gündem, Koronavirüs salgını... Bu gündemle ilgili geçtiğimiz günlerde bir bilgi notu yayınladı TOHAD... Ben de sizin için derleyip, paylaşmak istedim. Tespitleri nokta atış olmuş çünkü:

"Olağan zamanlarda dahi engelli kişiler temel hak ve özgürlüklerden yararlanmamakta, içerisinde yaşamsal öneme haiz hizmetlere ulaşmakta zorlanmaktadır. Ayrımcılık, dışlanma ve toplumdan izolasyon neredeyse her gün karşılaşılan olgular arasında yer almaktadır. Öte yandan engelli bireyler, engelli olmayanlara göre sosyoekonomik açıdan nüfusun en dezavantajlı kesimlerinden birini oluşturmaktadır.

Yukarıda sayılan bu tespitler, hem uluslararası yayımlarda hem devletin araştırmaları ve yayımlarında hem de alanda çalışan sivil toplum kuruluşlarınca doğrulanmaktadır. Olağan zamanlarda hâl böyleyken risk durumları ve insani açıdan acil durumlarda engellilerin durum ve şartlardan çok daha fazla etkilenecek olması açıktır. Nitekim beynelmilel sözleşmeler, söz konusu durumlara işaret etmekte ve olağan dışı hallerin yaşama hakkı ile yakından bağlantılı olduğunu ifade etmektedir.

Olağanüstü hallerde, devletin dezavantajlı kişilere nasıl hizmet sağlayacağına ilişkin somut bir eylem planı da bulunmamaktadır. Bu bağlamda tüm dünyada ve Türkiye'de etkili olan Koronavirüs (Covid-19) bakımından engelliler, kronik hastalığı olan kişiler ve yaşlılar bakımından nüfusun diğer kesimlerine göre daha büyük risk altında olduğu bir gerçektir. Söz konusu kesimin 'sadece kendilerini ikametlerinde tutması' bu riskleri bertaraf etmeye yeterli değildir.

Türkiye genelinde ve elimize ulaşan sorunlara ilişkin bazı satır başlarına ait bilgileri aşağıda bulabilirsiniz:

- Dezavantajlı kesimlerin yeterli gıda ihtiyaçları sistematik şekilde karşılanamamaktadır. Söz konusu destekler, iyilik ve yardımseverlik kapsamında değerlendirilmektedir.

- Resmi veya özel kurum ve kuruluşlarda işlemleri olanlar hizmetlere erişememektedir. Bilgi sistemleri üzerinden sağlanan hizmetler hem yetersizdir hem de herkesin ulaşımı söz konusu değildir.

- Sağlık sistemine ulaşmakta da önemli sorunlar görülmektedir:

a) Rutin alınması gereken tedaviler aksamaktadır ve bu da başka hastalıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
b) Yoğun bakıma ihtiyacı olan hastaların, kapasite arttırmak ve hastanede risk ortamının yükselmesi mazeret gösterilerek taburcu edildiği sıklıkla görülmektedir.
c) Her ne kadar raporlu ilaçlar için hastaneye veya doktora gitmeden ilaçların alınması sağlanmışsa da yeşil reçeteli ilaçlar bu kapsamın dışında kalmıştır.
d) SMA hastalarının alması gereken yükleme dozlarını veren merkezlerden sekizinin hasta kabul etmemesi tedavi olanakları ortadan kaldırmıştır.
e) Sadece hastanelerde alınması gereken rutin sağlık hizmetlerinin alınamaz hale geldiği görülmektedir.
f) Rehabilitasyon hizmetleri alınamamaktadır.

Çalışma yaşamında yer alan sorunlar ise şunlardır:

a) Her ne kadar devlet bünyesinde çalışan kesimlere idari izin verilmişse de benzer bir izin, özel sektörde çalışan engellilere verilmemiştir.
b) İlk işten çıkarılma ihtimali olanlar yine engellilerdir.

7- Eğitim sisteminde:

a) EBA sisteminde kullanılan dil, işitme engelliler bakımından anlaşılamazdır. Sistemde işaret dili ile tercüme bulunmamaktadır.
c) EBA sistemi, görme engelliler bakımından eğitimler erişilebilir değildir.
d) Özel eğitim hizmetleri tamamıyla durmuştur ve bir alternatif de geliştirilmemiştir.

8- Halka, Covid-19 kapsamında yapılan bilgilendirmeler her engel grubu bakımından erişilebilir değildir. Örneğin işitme engelliler ve öğrenme güçlüğü çekenler bakımından hazırlanmış bilgi notları bulunmamaktadır."