Kıdem tazminatında "nikah" etkisi

Evlilik ve kıdem tazminatı her ne kadar birbirlerinden çok uzak iki konu gibi gözükse de aralarındaki ilişki aslında oldukça önemlidir.

4857 sayılı İş Kanunu'nun 120'nci maddesi yollamasıyla, halen yürürlükte olan 1475 sayılı Yasanın 14'üncü maddesinin birinci fıkrasında, kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içinde iş sözleşmesini evlilik sebebiyle kıdem tazminatına hak kazanabilecek şekilde feshedebileceği hükme bağlanmıştır. Kadın işçinin evlilik sebebiyle fesih hakkı, evlilik tarihinden itibaren başlamaktadır.

Bu hak, sadece kadın eşe tanınmış olup, resmi evlilik işleminin tamamlanmasından itibaren bir yıl içinde kullanılmalıdır.

NEDİR KIDEM TAZMİNATI?

Kıdem tazminatı, işçinin hizmet süresi boyunca verdiği emeğin karşılığı olarak hak etmiş olacağı tazminatı ifade etmektedir.

Bu tazminatın kimlere hangi şartlarda ne oranda ödeneceği kanunda açıkça düzenlenmiştir.

Buna göre Kanun'da yazılı belli şartları taşıması halinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. İşçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır. İşyerlerinin devir veya intikali yahut herhangi bir suretle bir işverenden başka bir işverene geçmesi veya başka bir yere nakli halinde işçinin kıdemi, işyeri veya işyerlerindeki hizmet akitleri sürelerinin toplamı üzerinden hesaplanır.

Kıdem tazminatının hesaplanması, son ücret üzerinden yapılır. Parça başı, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmadığı hallerde son bir yıllık süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.

İSTİFA EDENLER KIDEM TAZMİNATI ALABİLİRLER Mİ?

İstifa eden işçi kıdem tazminatına hak kazanamaz!

"İstifa" ile "haklı nedenle fesih" kavramlarını birbirlerine karıştırmamak gerekir.

Ancak Kanunda yazılı haklı nedenler meydana geldiği takdirde işçi iş sözleşmesini herhangi bir süreye bağlı olmadan derhal feshedebilecektir. İş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenlerle feshedilmesi halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanacaktır.

Haklı nedenlerin neler olabileceği İş Kanunu'nun 24. maddesinde sayılmak suretiyle düzenlenmiştir. Bunları, sağlık sebepleri, ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller ve zorlayıcı sebepler olmak üzere 3 başlık altında toplamak mümkündür.

EVLENEN KADININ BİR YILLIK FESİH HAKKI

İş sözleşmesinin kadın işçi tarafından evlilik sebebiyle feshedilip feshedilmediği ve buna göre kıdem tazminatı hakkının doğup doğmadığı Kanun'da açıkça şöyle ifade edilmiştir:

"Bu Kanuna tabi işçilerin hizmet akitlerinin:
...kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir. Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır."

İş Kanunu hükümleri uyarınca hizmet sözleşmesi ile çalışan kadın işçiler, evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içerisinde hizmet sözleşmelerini fesheder yani işten ayrılırlarsa Kanun'un bu hükmü uyarınca kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır.

Evliliğin kadına yüklediği toplumsal sorumluluğun bir gereği olarak yasada belirtilen fesih hakkı tanınmıştır

Bu durumda işten ayrılan kadın işçinin haklı bir nedene dayanması da gerekmeyecektir. Tek gerekli olan iş sözleşmesinin evlilik tarihinden sonraki bir yıl içerisinde sona erdirilmesidir.

EVLENMEK AMACIYLA İŞ SÖZLEŞMESİNİ FESHEDEN KADIN TAZMİNAT ALABİLİR Mİ?

Fesih hakkını resmi evlilik işlemini tamamlamadan kullandığı durumlarda davacı kadın işçinin nikah öncesi iş akdini sonlandırmaya yönelik yaptığı bu işlemin fesih olarak nitelendirilmesinin mümkün bulunmadığı, işyerinden ayrılmak amacıyla verilen dilekçenin istifa mahiyetinde olduğu, bu itibarla 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesinin 1. fıkrasında yer alan ve fesih hakkının, resmi evlilik işleminin gerçekleştiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kullanılacağına ilişkin kanunun açık hükmüne aykırı davranıldığı kabul edilmektedir.

NASIL BİR YOL İZLENMELİ?

Resmi nikahla evlilik gerçekleştiren kadın işçiler bu sebeple işten ayrıldıklarını, hizmet akdini tek taraflı olarak feshettiklerini işverene noter kanalıyla çektikleri bir ihtarname ile ya da iadeli taahhütlü gönderecekleri bir mektupla bildirmelidirler.