Sendikal sebeple işten çıkarma

"Doyacak kadar aşın varsa,
Başını sokacak bir de damın,
İnsanoğluna kulluk etmiyorsan,
Başkasının sırtından değilse geçimin,
Tamam, güneşli günler içindesin. " - Ömer Hayyam.

Ömer Hayyam'ın emek üzerine yazdığı bu güzel satırlarla başlamak istedim yazıma. Emek deyince akla ilk işçiler gelir çünkü.
Kimdir peki işçi?
İşçi, işveren ile arasında iş ilişkisi bulunan, bedenini, kafa gücünü ya da bunlarla birlikte el uzluğunu kullanarak üretim yapan kimsedir.
İşveren ile işçi arasındaki iş ilişkisi, her iki tarafa da belli haklar verip belli yükler yüklemektedir. İşverenin omzuna yüklenen yüklerden birisi de istihdam ettiği işçilere hiçbir hal ve şart altında ayrımcılık yapamayacağıdır. Ancak işverenler bu sorumluluğa her zaman riayet etmezler. İşçilerin üyesi oldukları sendikaya göre farklı muameleye tabi tutulmaları da buna örnektir.
***
Bursa, tarihiyle ve yeşiliyle olduğu kadar sanayisiyle de ön planda olan bir şehirdir. Öyle ki şehir merkezinde bile birden çok organize sanayi bölgesi, onlarca fabrika, binlerce işçi bulunmaktadır. Sanayinin ve iş hacminin bu denli büyük olduğu bir şehirde işçi ile işverenler arasında sıkça sorunlar yaşanması da kaçınılmazdır.
İşverenin Desteklemediği Sendikaya Üye Olduğu İçin Farklı Muameleye Tabi Tutulan İşçinin Ne Yapması Gerekir?
Bu halde iki önemli müessese karşımıza çıkmaktadır. Sendikal tazminat ve işe iade davası.
Bu iki müessese birlikte işletilmek zorunda değil elbette. Ne var ki bazen sırf sendikal sebeplerle işe alınmayan veya çalışma koşulları sırf bu nedenle ağırlaştırılan işçilerle karşılaşmaktayız. Öyleyse her iki müesseseyi iyi anlayıp değerlendirmekte bizim için büyük yarar var demektir.
6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 25. maddesine göre işveren, işçilerin gerek sendikaya üye olmaları gerek sendikal faaliyete katılmaları nedeniyle işe alınmalarında, çalışma koşullarında ve işe son verilmesinde herhangi bir ayrımcılık yapamayacaktır. İşverenin bu kurala aykırı hareket etmesi halinde işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere sendikal tazminata hükmedilecektir.

"Sırf A sendikasına üye olduğum için işten çıkarıldım. Hem eski işime geri dönmek hem de tazminat elde etmek istiyorum. Ne yapmalıyım?"
Sendikal bir nedenle iş sözleşmesinin feshi halinde işçi eğer kaybettiği işine geri dönmek isterse fesihten itibaren bir aylık hak düşürücü süre içerisinde arabuluculuk yoluna giderek işverenden işe iade talep edebilecek, sonuç alamaması halinde ise İş Mahkemesi'nde işe iade davası açabilecektir. Dava sonunda mahkeme sendikal tazminata da hükmedecektir. İşveren işçiyi işe başlatsa da başlatmasa da sendikal tazminatı ödemek zorundadır.

"Sırf B sendikasına üye olduğum için işten çıkarıldım. Ancak artık eski işime geri dönmek istemiyorum. Yine de tazminat talep edebilir miyim?"
Sendikal nedenle işine son verilen işçi artık o işyerinde çalışmak istemeyebilir. Sonuçta iş ilişkisi karşılıklı güvene ve saygıya dayalı bir ilişkidir. Öyleyse artık işçinin işe iade davası açmasına da gerek kalmayacak demektir. İşçinin bu davayı açmaması ayrıca tazminat talebini engellemeyecektir, yani yalnızca tazminat talepli dava tek başına da açılabilecektir.

Görüldüğü üzere işçiler, işe alınmalarında, çalışma koşullarında yahut iş sözleşmelerinin feshinde sendikal nedenlerle işverenin ayrım gözeten işlemlerine tabi tutulurlarsa bir yıllık ücretleri tutarından az olmamak üzere sendikal tazminata hak kazanacaklar, yine bu sebeple işten çıkarılırsa ayrıca talepleri halinde işe iade olacaklardır.