Ar Ge, şaşkın çocuklar ve de anneler

Bir çocuk bir gün eve geldiğinde annesine okuldan verilen bir kağıt verir ve “Bu kağıdı öğretmenim verdi ve sadece sana vermemi tembihledi” der.

Annesi kağıdı gözyaşları içinde oğluna sesli olarak okur;

“Oğlunuz bir dahi. Bu okul onun için çok küçük ve onu eğitecek yeterlilikte öğretmenimiz yok. Lütfen onu kendiniz eğitin”.

Aradan uzun yıllar geçtikten sonra annesi vefat ettiğinde, bir gün eski aile eşyalarını karıştırırken birden bir çekmecenin köşesinde katlı halde o kağıdı bulup açar. Kağıtta şöyle yazılıdır:

“Oğlunuz ‘şaşkın’ (akıl hastası) bir çocuktur. Artık kendisinin okulumuza gelmesine izin vermiyoruz...”

Sonra o kişi saatlerce ağladıktan sonra günlüğüne şu satırları yazar:

“Thomas Alva Edison, kahraman bir anne tarafından, yüzyılın dahisi haline getirilmiş, ‘şaşkın’ bir çocuktu.”

12 yaşından sonra annesi tarafından evde eğitim görür. Bilime olan ilgisi ilk kez annesi ona ilk bilimsel kitabı Doğal Felsefe Okulu’nu satın aldığında ortaya çıkar. Kitabı iyice inceler ve evde açıklanan tüm deneyleri gerçekleştirir. Bir süre sonra kendi laboratuvarını odasında kurar ve orijinal deneyler yapmaya başlar.

(Evdeki birkaç patlamadan sonra, komşuları ebeveynlerinden laboratuvarını bodruma taşımalarını ister.)

***

Şaşkın çocuk dünyaya birçok icat bırakır. Birçok patent alır. Ve onlardan biri de Menlo Park’tır.

1870’li yılına gelindiğinde Thomas Edison tüm çalışmalarını bir merkezde toplama ihtiyacı duyar. Menlo Park, Raritan Kasabasını oluşturan altı mahalleden biridir. Çok seyrek nüfuslu bir kırsal alan ve 1870’lerin başında başarısız bir konut geliştirme yeridir. Edison, 1875’in sonlarında Newark’taki çalışanlarından biri olan William Carman ailesinden yaklaşık 34 dönümlük arazi satın alır. Edison’ın babası Middlesex ve Woodbridge (şimdi kule) caddeleri arasında Christie Caddesi’nin güneyindeki blokta ana laboratuvar binası inşa eder. Edison ayrıca cam ev, bir marangoz dükkanı, bir karbon kulübesi ve bir demirci dükkanı da dahil olmak üzere diğer yardımcı binaları inşa eder. 1876 baharında Edison, operasyonlarını Menlo Parkı’na taşır. Edison’un Menlo Park Laboratuvarı dünyanın ilk araştırma ve geliştirme tesisidir.

***

Annelerin ne oranda önemli olduğu ortada.

Bu örneği çoğaltacak örneklerimde var onlar başka yazıya.

Bu arada bol şaşkın çocuk olmasını diliyorum.

Ve onlar sürekli başımıza icat çıkarsınlar.

TÜRKİYE VE BURSA’DA AR GE

Vehbi Koç bir Amerika ziyareti sonrasında oradaki Ar Ge çalışmalarından etkilenir ve 1975 yılında ülkemizdeki özel sektörün ilk AR - GE’sini kurar. Adı Koç Araştırma Geliştirme’dir. Bu birim hem otomotiv, hem de sanayii başkanlıklarına bağlı olarak kurulur. O dönemin başkanları Can Kıraç ve Fahir İlkel’dir.

Kentimizde AR - GE ile ilk kapsamlı çalışma 1 Kasım 1972 tarihinde Araştırma - Geliştirme, Eğitim ve Danışmanlık hizmetleri vermek üzere Sümerbank tarafından Merinos’ta başlatılır. Daha sonra “Tekstil Eğitim ve Araştırma Merkezi - TEAM” olarak devam eder. (Süreçte SAGEM ve günümüzde de TÜBİTAK BUTAL’a dönüşür.)

Bursa’da TOFAŞ’ta AR - GE organizasyonu 1994 yılı Aralık ayında hayata geçmeye başlar. TOFAŞ AR – GE ilk açıldığında bir TIR konteynırının içindedir. Süreçte TOFAŞ AR - GE; 2008 yılı itibariyle “5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi” hakkındaki kanun kapsamında, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından Bursa’daki ilk AR - GE Merkezi olarak tescil edilir.

SON SÖZ

Evet, geçtiğimiz günlerde Türkiye 2023 Ar Ge raporu açıklandı. Bu rapora göre Bursa’da 2023 yılında en fazla Ar Ge harcaması yapan ilk 250 şirket arasında TOFAŞ 1.111.765.000 TL ile 14. sırada, 468.800.439 TL Ar Ge harcaması yapan Oyak Renault 26. sırada, 292.320.282 TL harcama yapan BOSCH 33. sırada yer bulurken; Bursa’daki en fazla Ar Ge harcaması yapan ilk 3 kuruluşu oluşturuyor.

Türkiye 2023 Ar Ge sıralamasının İlk 250’sinde ise Bursa’dan 26 şirket bulunuyor. Ağırlıklı olarak otomotiv kuruluşlarının olduğu ilk 250 içinde dikkatimi çekenler ise SÜTAŞ’ın 135.392.999 TL ile Bursa 7. ve Türkiye 63.sü konumunda olması, 34.742.465 TL’lik harcama ile Çilek Mobilya’nın Türkiye’de 228. ve Bursa’da 25. sırada olması, Almatex tekstil firmasının 53.441.745 TL’lik harcaması ile Türkiye 161.si ve Bursa 14. sü olması ve Korteks’in 35.128.898 TL’lik harcaması ile Bursa 24.sü ve Türkiye 227’.si konumunda olması. Diğerlerinin hepsi otomotiv ile ilgili şirketler.

Türkiye İkinci 250’ si içinde de 35 Bursalı şirket bulunuyor.

Öncelikle Ar Ge yatırımı yapan tüm şirketlerimizi ve derecelendirmeye giren şirketlerimizi kutluyorum.

İyi ki varlar.