Bir mütareke ve bir devlet adamlığı

Sizleri biraz eskilere götürmek istiyorum. Tarihimizin tozlu sayfaları arasında bir yolculuğa çıkalım.

Bugün Kurtuluş Savaşı'nın noktalandığı, TBMM'nin muhatap kabul edildiği ve zaferimizin resmi ilanı olan mütareke (anlaşma) , Mudanya Mütarekesi'nin yürürlüğe girdiği günün 99. yılı.

Yolculuğumuzu biraz genişletelim.

Tarih 3 Ekim 1922. Saat 15:00. Hava sağanak yağmurlu. Denizde bora var.

Yer Mudanya deniz kenarı Rus asıllı tüccar Alexander Ganyakov'a ait bir konak.

Kimler var? İngiliz General Harrington, İtalyan General Monbelli, Fransız General Charpy ve bir Türk İsmet Paşa.

(İsmet Paşa başkanlığındaki Türk Heyeti Batı Cephesi Kurmay Başkanı Asım Gündüz, Yrb. Tevfik Bıyıklıoğlu, Bnb. Seyfi Düzgören ve Kızılay ikinci başkanı Hamit Bey'le iki yazmandan oluşuyordu. Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ile Refet Bele'nin de Mudanya'da kalmaları uygun görülmüştü.)

Bir masanın etrafında oturmuşlar, müzakere ediyorlar.

Yunanistan adına görüşmelere katılacak olan General Mazarakis ve Albay Sariyanis ise konferans sonuna kadar kendilerini Mudanya'ya getiren gemide bekliyor.

5 Ekim'de görüşmeler çıkmaza giriyor ve ara veriliyor.
6 Ekim'de yeniden başlıyor.
11 Ekim'de Mudanya Mütarekesi'ni dört nüsha halinde Fransızca olarak imzalıyorlar. (Yunan hükümeti ise 14 Ekim'de bir bildiri yayınlayarak anlaşmaya katıldığını belirtiyor.)
14 Ekim'i 15 Ekim'e bağlayan gece yarısı yürürlüğe giriyor.

NE KAZANIYORUZ?

Mudanya Mütarekesi bizlere şunları kazandırıyor:

"TBMM siyasi bir zafer kazanmış oluyor. Milli mücadelenin savaş dönemi sona eriyor. Türkiye-Yunanistan arasındaki silahlı çatışma sona eriyor. Boğazlar Doğu Trakya savaşsız kurtarılıyor. Osmanlı devletinin başkenti İstanbul'un TBMM hükümetine bırakılmasıyla Osmanlı devleti hukuken sona eriyor. Türk vatanının paylaşılması tasarıları sona eriyor. Mondros Ateşkes Antlaşması geçerliliğini yitiriyor. Türk tarafına Lozan'da bir barış antlaşmasının yapılması için teklifte bulunuluyor."

BİR ANEKDOT

Bu dönemle ilgili olarak Türk heyeti geldiği günden beri Bursa protokol heyeti sürekli ziyaret ediyor. Mütareke imzalandıktan sonra İsmet İnönü yaveri Avni Okar'ı çağırıyor. Ona şu talimatı veriyor:

"Avni, Mudanya'da olduğumuz sürece Bursa'dan misafirlerimiz oldu. Zaman zaman yemek yendi, çay kahve içildi. Onların hesaplarını çıkar, talimat ver, benim maaşımdan kessinler. Ama söyle bir seferde kesilmesin, sıkışmayayım."

SON SÖZ

İnsanlar, toplumlar özgürlüklerine sahip oldukları sürece , onun ne kadar değerli olduğunun farkına varmazlar. Ne zaman ki o özgürlüklerin yitimi gündeme gelir veya yitirilir. O zaman farkındalık yaşanır. Tarihte de bu hep böyle olur.

11 Eylül Mudanya Mütarekesi'nin imzalandığı gündü. Her yıl olduğu gibi Mudanya'da Mudanya Belediyesi'nce çeşitli etkinlikler yapıldı.

Bugün geceyi yarına bağlayan 00.00'da ise mütareke 99 yıl önce yürürlüğe girdi.

Kuşkusuz kutlama güzel bir şeydir. Eğlenilmiştir.

Ama o günleri anımsatmak istedim. Neleri kazandığımızı anlatırken, o dönem neleri geri aldığımızı anımsattım.

(Bu tarih aynı zamanda Kurtuluş Savaşı mücadelesini veren Ankara hükümetinin kazandığı ilk diplomatik zaferdir. O açıdan ayrı bir değer taşır. Hiçbir zaman unutulmamalıdır.)

Ve rahmetli İsmet Paşa'nın bir devlet adamlığı dersini de anımsatmak istedim.

Adını bildiğimiz ve bilmediğimiz binlerce kahramanımızı saygı ve rahmetle anıyorum.