Dünya su günü ve su

Dünya Su Günü, her yıl 22 Mart'ta kutlanan ve 1993 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından ilan edilen bir gündür.

İlk kez 1992'de Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansı'nda önerilen "Dünya Su Günü", gerek BM üyelerinin, gerekse diğer dünya ülkelerinin giderek büyüyen temiz su sorununa dikkat çekmek, içilebilir su kaynaklarının korunması ve çoğaltılması konusunda somut adımlar atılmasının sağlanmasında teşvik olması amacıyla bu isme bir gün adamak anlamında oluşturulur.

Dünya Su Günü, artan su krizini, sosyal ve ekonomik kalkınmanın sürdürülebilirliğini tehdit eden bir olgu olduğunu vurgular. Dünyadaki ilk canlı suyun içinde oluşan alglerdir. Ve insan vücudunun yaklaşık yüzde 70'i sudur.

Dünya su kaynakları, sanayinin temiz su kaynaklarını kirletmesi, küresel ısınma, gereksiz ve abartılı tüketim, hızlı nüfus artışı gibi nedenlerle sürekli azalmaktadır.

Yeryüzündeki suyun azalması ve temiz suya ulaşımın zorlaşması sorunu son dönemde üzerinde fikir birliğine varılan bir konudur. UNICEF'e göre 2017 yılı itibari ile 2,1 milyar insan temiz içme suyundan, bunun yaklaşık iki katı sayıda insan ise günlük hijyen imkanından yoksundur.

Bu görüş birliğine rağmen, temiz suya ulaşım noktasında farklı görüşler söz konusudur. Bunlardan ilki su tekelleri ve su tekellerinin yönlendirdiği Dünya Bankası, Dünya Su Konseyi, Birleşmiş Milletler gibi kuruluşlarının savunduğu suya ulaşımda ve su yatırımlarında özel sektörün payını arttıran, suyun sınırlı bir kaynak olduğu ve bu yüzden suya ulaşımın paralı olması gerektiğidir. Diğer tarafta temiz suya ulaşımının bir hak olduğunu savunan ve suyun kesinlikle bir meta olarak görülmemesini talep eden bir kesim bulunur.

Yeryüzünde var olan suyun sadece %2,5'i tatlı su olarak tanımlayabileceğimiz niteliktedir. Bu suyun çok büyük bir kısmı buzullarda ve buz tabakalarında donmuş haldedir. Donmamış olan suyun büyük bir kısmı yeraltı suyu olarak akiferlerde(suyu depolayabilen ve yeterince hızlı taşıyabilen geçirimli jeolojik birimler) depolanmakta, yüzey ve atmosferik olarak değerlendirebileceğimiz su miktarı ise tüm tatlı su potansiyelinin yalnızca yaklaşık %0,4'üne tekabül eder.

KÜRESEL SU DENGESİ

Yeryüzündeki sınırlı miktardaki su sürekli bir döngü halindedir. Bu döngüde güneş enerjisi sebebiyle oluşan su buharı yoğunlaşarak bulutları oluştururken, rüzgârlar bu bulutları harekete geçirerek su buharını yayarlar. Bulutlar nemi tutamayacak duruma geldiklerinde nemi yağış olarak serbest bırakırlar. Bu su toprağa sızarak yer altı sularını, akışa geçerek gölleri, akarsu ve nehirleri besler. Yılda yaklaşık 400 milyar litre su bu döngüden geçer. Bu da dışardan bir müdahalede bulunulmazsa tükenmeyecek bir kaynaktır. Bu döngü halindeki su denge halindedir ve buna küresel su dengesi adı verilir.

TÜRKİYE VERİLERİ

TÜİK verilerine göre Türkiye'nin 2019 yılı kişi başı günlük içme ve kullanma su tüketimi 224 litredir, oysaki sanal su dikkate alınarak yapılan hesaplamalarda bu miktarın 5.616 litre olduğu görülür.

BİREYSEL YAPILABİLECEKLER

Su ve temiz su konusunda bireysel olarak yapabileceğimiz çok şey vardır. Suyu tasarruflu kullanma ve gereksiz ürün almama bu noktada ilk yapmamız gerekendir.

Bakın size bir ara Bursa Rotary Kulübü'nün hazırladığı tablodan bazı rakamlar vereceğim:

"Tarladan masamıza gelene kadar 1 kg ekmek için 1.350 lt, 1 kilo süt için 1.000 lt, 1 kg peynir için 5.000 lt, 1 kg zeytin için 3.200 lt, 1 portakal için 50 lt, 1 kg çay için 9.000 lt su harcanmakta. Bir adet pamuklu t-shirt için üretimi için 2.000 lt, 1 çift ayakkabı üretimi için 8.000 lt, 1 adet A4 kağıt için 10 lt, 1 otomobil için ise 400.000 lt su tüketilmekte."

SU SÖYLEŞİSİ

Bu arada geçtiğimiz pazartesi günü TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Bursa Şubesi'nin "Dünya Su Günü'nde Suyun Değeri" konulu söyleşisi vardı. Bu toplantıda Prof.Dr. Erkan Yaslıoğlu ve Prof.Dr Abdurrahim Korukçu konuyu masaya yatırdılar.

Bu konu ne yazık ki bu satırlara sığmayacak kadar geniş ve derin bir konudur. Yaşam için ise vazgeçilmezdir.