Hasan Ali Yücel ve eğitim

Ülkemiz aydınlanmasının temel direklerinden biri olan büyük eğitimci Hasan Ali Yücel aramızdan ayrılışının 61. yıldönümünde Nilüfer Dernekler Yerleşkesi’nde düzenlenen bir törenle anıldı.

Burada yapılan konuşmalarda Hasan Ali Yücel’den günümüze eğitim ve kültür politikaları konuşuldu.

Tören Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin mandolin grubunun sevgili Dilek Sevüktekin Görgülü şefliğinde mandolin dinletisi ile başladı.  Ardından Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin Bursa Başkanı Jülide Akköprü, Eğitim Sen Başkanı Yüksel Bayraktar, Eğitim İş Bursa Şubesi YKÜ Erçin Celaloğlu ve Nilüfer Kent Konseyi Başkanı Neslihan Binbaş birer açılış konuşması yaptı.

Sayım Üstündağ, Oğuzhan Güler ve Zeynep Berre Kargılı’nın şiir dinletisi ardından söyleşiye geçildi. Söyleşide Emekli Öğretim Görevlisi Recep Nas,  “Aydınlanmacı Hasan Ali Yücel”i anlattı. Recep Nas hocanın sunumu büyük bir ilgi ile izlendi. Nas, Hasan Ali Yücel’in yaşamından çeşitli anekdotları paylaştı.

HASAN ALİ YÜCEL KİMDİR?

Hasan Âli Yücel, 17 Aralık 1897'de İstanbul'da doğdu. Baba tarafından posta nazırı  Göreleli Hasan Ali Efendi'nin, anne tarafından ise Japon sularında batan Ertuğrul Fırkateyni süvarisi deniz albay Ali Bey'in torunudur. Babası Ali Rıza Bey, annesi Neyyire Hanım'dır.

Eğitim yaşamını sırasıyla Mekteb-i Osmânî, Vefa İdadisi, Cağaloğlu Darülmuallimin-i Ali'ye (Yüksek Öğretmen Okulu) okullarında sürdürdü. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümünü bitirdi ve 19 Aralık 1922'de öğretmenliğe başladı.

12 Temmuz 1932 tarihinde Türk Dili Tetkik Cemiyeti'nin (Türk Dil Kurumu) kurulmasıyla Hasan Âli Yücel etimoloji kolu başkanlığına getirildi. 1935 yılında Cumhuriyet Halk Partisi'nden İzmir milletvekili olarak meclise girdi ve art arda dört dönem milletvekilliği yaptı.

Giresun'un Görele ilçesinde adına "Hasan Âli Yücel Kültür Merkezi" oluşturulmuş İstanbul Üniversitesi'nin eğitim fakültesi de "Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi" adıyla kurulmuştur.

EĞİTİMCİ YÜCEL

28 Aralık 1938'de Hasan Âli Yücel, 2.Celal Bayar hükûmetinde millî eğitim bakanlığına getirildi. Üniversite reformu (Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nin kurulması, Yüksek Mühendislik Okulu'nun İTÜ'ye dönüştürülmesi ve Ankara Tıp Fakültesi'nin kurulması), Köy Enstitüleri'nin kurulması, dünya klasiklerinin Türkçeye tercüme edilmesi ve ilk resmî ve telifli Türkçe ansiklopedi olan İnönü Ansiklopedisi'nin ön çalışmaları, hep onun bakanlığı döneminde gerçekleşti ve 1942 yılında kendisine bir suikast girişimi düzenlendi.

Devlet Konservatuarlarının kurulması (20 Mayıs 1940), Türkiye'nin UNESCO'ya girişi (protokoldaki imza onundur) onun çabaları sonucunda oldu. Dört yıllık çabaları sonucunda 25 Haziran 1946'da Üniversiteler Yasası çıkartıldı.

Bu yasayla, yükseköğretim kurumlarının Bakanlıkla olan "sıkı bağı" önemli ölçüde gevşetildi, mevcut kuruluşlar yapısal bir bütünlüğe kavuşturuldu, böylece üniversiteye organik bir karakter kazandırıldı.

Bu yasanın getirdiği bir başka sonuç da, "dışarıdan denetim" yerine "içeriden denetim"in getirilmiş olmasıdır. Ankara Üniversitesi de bu yasanın sonucu olarak kuruldu.

Oğlu şair Can Yücel, babası için "Hayatta ben en çok babamı sevdim" başlıklı bir şiir yazdı.

YKKED VE VEFA

Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği, 2001 yılında kuruldu. Derneğin Bursa Şubesi ise 2008’de Lemanser Sükan tarafından kuruldu. Şu anda dernek başkanlığını Jülide Akköprü yapmakta.

Vefa değerli ve o oranda da önemli bir değerdir. Hiç yitirilmemesi gereken bir değerdir. Burada Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Derneği’nin bu konuda göstermiş olduğu vefayı önemsiyorum. Hasan Ali Yücel bir değeri anmak çok önemli. Ne yazık ki bu değerler sıkça dünyaya gelmiyor. Bu sayılı insanlar çokça model oluşturmuyor.

Hasan Ali Yücel’i saygı ve rahmetle anıyorum. Kısa sürelerle de olsa oğlu Can Yücel’i ve torunu Su Yücel’i tanıma fırsatım olduğu için mutluyum.

Jülide Akköprü nezninde emek koyan herkese teşekkür ediyorum.