Hava Durumu

15 yıl 3600 gün şartlarında kıdem tazminatı alınmasıyla ilgili önemli detaylar nelerdir?

Yazının Giriş Tarihi: 16.03.2020 08:30
Yazının Güncellenme Tarihi: 16.03.2020 08:30

Kıdem tazminatı mülga 1475 sayılı iş kanununun yürürlükte kalan tek maddesi olan 14. maddede düzenlenmiştir. Bu maddede kıdem tazminatı alma şartlarından biri de 15 yıl sigortalılık süresini tamamlayan toplamda 3600 prim günü olan çalışanlarla ilgilidir. Aslında bu husus, çalışanın emeklilik hakkı ile yakından ilgilidir. Yaş dışında- ki diğer şartlardan prim gün sayısını ve hizmet süresini tamamladığı için artık çalışmak istemeyenlerin işyerlerinden tazminatını alarak ayrılmasını kolaylaştıran bir düzenlemedir. Bu haktan yararlanmak isteyenleri, şartlardaki farklılıklar nedeniyle 3 gruba ayırmaktayız. İlk grup 08.09.1999 öncesinde ilk kez sigortalı olanlar, ikinci grup 09.09.1999 ile 30.04.2008 arasında ilk kez sigortalı olanlar, son grup ise 01.05.2008 sonrasında ilk kez sigortalı olanlardır.
İlk başta işverenin çıkış işleminde kıdem tazminatı ödeyebilmesi için SGK tarafından alınmış yazının kendisine iletilmiş olması gerektiğini hatırlatalım. Daha sonra da diğer şartları kısaca izah edelim. Bir çalışanın, 15 yıl 3600 gün şartı ile işten ayrıldığında kıdem tazminatını alabilmesi için bu süreyi kesintisiz olarak aynı işyerinde veya tek bir işyerinde doldurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Tüm çalışma hayatı boyunca çalıştığı işyerleri ve sigortalılık süreleri dikkate alınır. Ancak kıdem tazminatı hesaplamasında sadece son çalıştığı işyerindeki çalışma süresi dikkate alınır. Bu sürenin doğal olarak en az bir yıl olması halinde ancak kıdem tazminatı talep edilebilir. 15 yıl 3600 gün şartıyla kıdem tazminatı alarak iş akdi sonlanan sigortalılar için, ihbar süresi şartı da aranmaz. Bu nedenle işten ayrılan çalışanın ihbar önelinde bulunması gerekmez veya karşılıklı olarak ihbar tazminatı da söz konusu olmaz.

Bu bilgileri verdikten sonra dikkat edilmesi gereken en önemli noktayı vurgulamakta fayda var. 15 yıl 3600 şartlarıyla işyerinden kendi isteği ile ayrılıp kıdem tazminatını talep etme hakkı 08.09.1999 tarihinden önce ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar için geçerlidir. Bu tarihten sonra işe başlayanlar için 15 yıl hizmet süresi ile 3600 gün sayısı farklılık göstermektedir. Bu tarihten sonra sigortalı olanların aynı yöntemle kıdem tazminatı alınması için hangi şartların geçerli olduğunu açıklamaya çalışacağım.
İlk grupta yer alanları açıkladık şimdi de ikinci grupta yer alanları yani 09.09.1999 ile 30.04.2008 tarihleri arasında işe başlayanlar için geçerli olan şartları açıklayalım. Bu tarihler arasında ilk kez sigortalı olan için iki alternatif bulunmaktadır. Birincisi, hizmet süresi ve yaşa bakılmaksızın 7000 prim günüdür. Belirttiğimiz tarihler arasında işe başlayanlardan 7000 günü doldurmuş olanlar kendi istekleri ile aynen 15 yıl 3600 şartlarındaki gibi işyerlerinden ayrılarak kıdem tazminatlarını talep edebilirler. İkinci olarak, 4500 prim günü ve 25 yıl hizmet şartıyla kendi istekleriyle işten ayrılıp kıdem tazminatı talep edebilirler. 7000 gün şart bugün için matematiksel olarak mümkün iken 09.09.1999 tarihinin üzerinden 25 yıl geçmediği için henüz ikinci şart yani 25 yıl 4500 gün şartının uygulanması mümkün gözükmemektedir. Ancak 2024 yılı eylül ayından itibaren bu şekilde olanlar bu haktan faydalanmaya başlayabilirler.

Son grup için öncelikle belirtmek isterim ki, 01.05.2008 sonrasında ilk kez sigortalı olanlarda gerek normal emeklilik gerekse kısmi emeklilikte yaş ve prim günü dışında emeklilik şartı yoktur. Kısmi emeklilikte, normal emeklilikten farklı olarak gerekli olan yaşa 3 yaş ilave edilmektedir. Yani hizmet süresi şartı bulunmamaktadır. (Bu duruma istisna olarak engelli olması nedeniyle erken emeklilik hakkından yararlanabilecek olanlar ile yeraltı maden işlerinde çalışarak erken yaşta emeklilik hakkı olanları gösterebiliriz.) Bu yüzden kıdem tazminatı alarak işten ayrılmak isteyenler sadece gerekli olan prim gün şartını doldurarak bu haktan yararlanabilecektir. O yüzden bakmamız gereken sadece kısmi emeklilik şartlarıdır. 2008 mayıs ayından aralık sonuna kadar olanlar için 4600 prim günü, sonraki her yıl için 100 gün ilave edilmek suretiyle 2016 yılında 5400 gün şeklinde olmak üzere işe başlama tarihine göre prim gün sayılarını dolduranlar emeklilik için yaşı bekleyebileceklerinden aynı zamanda kendi istekleriyle işten ayrılıp kıdem tazminatı talep edebileceklerdir. Matematiksel olarak henüz mümkün olmadığını hemen ilave edelim. Ancak 2021 yılı şubat ayından itibaren ilk kez yararlanılmaya başlanabileceğini de eklemek isterim. İkinci grupta yer alanlar için 25 yıl şartı nedeniyle 2024'ten önce yararlanmak mümkün değilken daha sonra sigortalı olanların ikinci gruba nazaran daha avantajlı oldukları da bir gerçektir.

2008 sonrası için bazı görüşlerde 4600-5400 gün prim şartının yanında 25 yıl hizmet süresi gerektiğine dair bir değerlendirme olsa da benim kanaatimce bu tarihten sonraki kısmi emeklilik şartlarında hizmet süresi ile ilgili bir şart söz konusu olmaması nedeniyle 08.09.1999 öncesindeki gibi 15 yıl veya 09.09.1999-01.05.2008 arasında ilke kez sigortalı olanlar için geçerli olan 25 yıl hizmet süresi bu dönem için geçerli olmayacaktır. Yani 01.05.2008'den sonra işe başlayanlar işe giriş tarihine göre 4600-5400 arasındaki şartı tamamladıklarında kıdem tazminatı alarak işyerlerinden kendi istekleriyle ayrılabileceklerini düşünmekteyim.

Okuyucu soruları

Soru: İşyerimizde basit bir iş kazası olmuş biz biraz geç öğrendik. O yüzden 3 gün içinde bildirmediğimizden SGK'dan ceza geldi. Öğrendiğimiz tarihten sonraki 3 gün içinde bildirmiştik. Ceza iptal edilebilir mi? Bu konuda yapılabilecek bir şey var mı? (K. DURMUŞ)
Cevap: İş kazasının işyeri sınırlarınız içerisinde meydana gelmesi nedeniyle kaza gününü takip eden günden itibaren 3 iş günü içinde bildirmeniz gerekmektedir. Eğer iş kazası işyeri dışında sizin kontrolünüzün olmadığı bir mekânda olsaydı bu kez öğrendiğiniz tarihten itibaren 3 iş günü şeklinde uygulanmaktadır. Cezanın iptali mümkün değildir.

Soru: 6 ay önce bir işyerinden ayrıldım. Birkaç gün önce de yeni bir işe başladım. Sağlık hizmeti alabilmem için 30 günü mü beklemeliyim? (Alpaslan KOÇ)
Cevap: Son bir yıl içerisinde 30 gün sigortanız varsa yeniden işe başladığınızda yeniden 30 gün beklemenize gerek yok işe giriş tarihiniz itibariyle sağlıktan faydalanmaya başlarsınız.

Emeklilik hesaplama

Soru: 23.06.1996 tarihinde SSK'lı işe başladım. Askerliği ssk'dan önce yaptım. Toplamda askerlik borçlanması dahil 5600 gün primim var. 1964 doğumluyum. Ne zaman emekli olabilirim? (Memduh KARAKAYA)
Cevap: Askerlik borçlanmanız nedeniyle 25 yıl 55 yaş 5750 gün şartlarına tabi olursunuz. Yaşı geçen yıl, hizmet sürenizi bu yıl tamamlamışsınız. 150 gün yani 3 ay eksik priminiz var. Tamamlayınca emeklilik başvurusu yapabilirsiniz.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.