6183 sayılı kanun kapsamında Amme alacağı olsa dahi haciz yapılamayacak mallar ve haklar hangileridir?

Geçen haftaki yazımızda Sosyal Güvenlik Kurumu'na olan borçlardan hangilerinin 6183 sayılı Amme Alacakları Kanunu kapsamında olduğunu, hangilerinin ise 2004 sayılı İcra iflas kanunu kapsamında yer aldıklarını detaylı olarak açıklamıştık. Amme alacağı olan borçların cebri icra işlemlerine konu olabileceğini belirterek bu konuda gerekli hassasiyetin gösterilmesini ifade etmiştik. Bu haftaki yazımızda ise kamu alacağı dahi olsa haczedilemeyecek malların ve hakların neler olduğunu açıklamaya çalışacağım.

Yasa koyucu 6183 sayılı yasada haczedilemeyecek mallar ve hakları teker teker sayarak bu konuda bir muğlaklık veya boşluk bırakmamıştır. Uygulamayı yapan icra memurlarının bu konuya dikkat etmeleri de hayati öneme sahiptir. Gerçekten de ödeme güçlüğüne düşmüş kişilerin varını yoğunu elinden almak da telafisi mümkün olmayan kalıcı hasarlara neden olacaktır. Bu hususları belirttikten sonra nelerin haczedilemeyeceğini teker teker sayalım. Borçlu kişinin şahsı ve mesleği için gerekli elbise veya eşyası ile, borçlu ve ailesine gerekli olan yatak takımları ve ibadete mahsus kitap ve eşyası, vazgeçilmesi kabil olmayan mutfak takımı ve pek lüzumlu ev eşyası, borçlu kişi çiftçi ise kendisinin ve ailesinin geçimleri için zaruri olan arazi ve çift hayvanları ile taşıtları ve diğer teferruat ve tarım aletleri, borçlu kişi çiftçi değilse sanat ve mesleği için gerekli olan alet, edevatı ve kitapları, arabacı, kayıkçı, hamal gibi küçük taşıt sahiplerinin ancak geçimlerini sağlayan taşıt vasıtaları, borçlu kişi veya ailesinin geçimleri için gerekli ise, borçlunun tercih edeceği bir süt veren mandası veya ineği veyahut üç keçi veya koyunu ile bunların üç aylık yem ve yataklıkları, borçlu ailenin iki aylık yiyecek ve yakacakları ile, çiftçi aileye gerekli olan gelecek yıl için tohumlukları, ayrıca borçlu bağ, bahçe veya meyve-sebze yetiştiricisi ise kendisinin ve ailesinin geçimleri için zaruri olan bağ, bahçe ve bu işler için gerekli olan alet, edevatı, malzemesi, fide ve tohumluğu, geçimini hayvan yetiştirerek sağlayan borçlular için ise kendisi ve ailesinin geçimleri için zaruri olan miktarda hayvan ile bu hayvanların üç aylık yem ve yataklıkları, ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanların emekli aylıkları ile, bu kişilerin dul ve yetimlerine bağlanan aylıklar, ordu hizmetinde olan hava ve denizaltı mensuplarının dalış ve uçuş ikramiyeleri, bir yardım sandığı veya derneği tarafından hastalık, zaruret ve ölüm gibi nedenlerle bağlanan aylıklar, vücut ve sağlık üzerine meydana gelen zararlar nedeniyle tazminat olarak zarar görene veya yakınlarına yapılan toptan ödeme veya aylık şeklindeki ödenen paralar, askerlik malullerine, şehit yetimlerine verilen harp malullüğü zamları, harcırah kanununa göre yapılan ödemeler, 2022 sayılı kanun gereğince yapılan ödenen aylıklar, borçlunun haline münasip evi haczedilememektedir. Ancak burada evin değeri fazla ise bedelinden haline münasip bir başka ev alınacak kadar ayrılarak ev haczedilerek satılabilir. Ayrıca 5510 sayılı kanunda belirtildiği üzere bu kanunla bağlanan aylıklar SGK alacakları ve nafaka borçları haricinde haczedilememektedir. SGK alacakları için ise aylıkların en fazla 1/3'ü kadarı haczedilebilir. SGK tarafından bağlanan aylıklardan yine aynı kişinin SGK'ya olan borçları nedeniyle kesinti yapılabilmesi için aylık alan kişiye ödeme emri gönderilmiş olması gerekmektedir. Ödeme emri göndermeden doğrudan yapılan kesintilerin mahkemeler tarafından iptal edilerek borçluya iade edilmektedir. Sık sık karşılaştığımız bir başka konu ise bir tek evi olanların evinin haczedilip haczedilemeyeceği hususudur. Kişinin yaşam standardı göz önünde bulundurulmakta ve ona göre yapılan değerlendirmede haline uygun bir evde yaşıyor ve çok lüks bir ev değilse tek ev olması halinde haciz işlemi yapılmamaktadır. Ancak tek ev olsa dahi evin eklenti ve müştemilatı ile birlikte yapılan değerlendirme neticesinde lüks bir ev ise haciz işlemi yapılarak satışa çıkartılır. Satış sonrası kendi haline uygun bir ev alabilecek kadar bir bedel kendisine bırakılır.

Görüldüğü gibi teker teker sayılmasına rağmen uygulamayı yapan icra memurlarının objektif bir değerlendirme yapması da büyük bir önem arz etmektedir. Ayrıca borçlunun da iyi niyetli olup olmadığı, mal kaçırdığı veya sakladığı gibi şüphelerde bu değerlendirmelerde mutlaka göz önünde bulundurulmaktadır. Ayrıca haczedilemeyecekler arasında sayılan bu mallardan bir veya birkaçı borçlu tarafından satılmış olsa dahi satıştan elde edilen bedel yine haczedilemez. Temennimiz vatandaşlarımızın tamamının borçsuz, haciz işlemlerinden uzak bereketli ve bol kazançlı günler geçirmesidir.

OKUYUCU SORULARI

SORU: SGK'ya olan borcum nedeniyle aracıma yakalama emri çıkarılmış. Toplam borcum 45 bin TL. Aracımı tekrar kullanabilmek istiyorum ama kısa zamanda bu borcun tamamını ödeyemem. Ne yapabilirim?(Sezai FIRAT)

CEVAP: Borç tutarı kadar başka bir teminat ile değişiklik yaparak aracınızın yakalamasını ve haczini kaldırabilirsiniz. Banka teminat mektubu, gayrimenkul veya başka bir menkul mal, vb. teminatlar sunarak bu işlemi yapabilirsiniz. Borç işlemlerini yapan Sosyal Güvenlik Merkezi'ne başvuru yaparak borcunuzu taksitlendirirseniz herhangi bir satış işlemi yapılmadan borçlarınızı ödeme imkânı elde edersiniz.

SORU: Özel hastanede doğum yaptım. Doğumdan hemen sonra kutlama için pasta ve oda süslemesi isteyip istemediğimiz soruldu. Çok basit bir süsleme ve pasta için bizden ilave ücret dışında 2500 TL gibi çok yüksek bir ücret alındı. Bu şikâyetimizi nereye yapmalıyız? (Handan ZORLU)

CEVAP: Tarafınıza sunulan hizmetler sağlık uygulama tebliği kapsamında olmadığı için bu hususta ancak Tüketici Hakem Heyeti'ne başvuru yapılabilirsiniz. Mutlaka ilgili hastaneden faturanızı talep edip kaymakamlıklarda bulunan hakem heyetine başvurunuzu yapınız.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

SORU: 2003 yılında memuriyete atandım. 15.07.1994 ile 10.01.1996 tarihleri arasında SSK hizmetim var. 1965 doğumluyum. Halen memur olarak görev yapıyorum. Memuriyetten ne zaman emekli olurum? (Kadriye YILMAZ)

CEVAP: 3- İki yıllık SSK hizmetinin memuriyet başlangıcına eklense dahi memuriyetten emeklilik şartlarınız değişmez buna göre 58 yaş 9000 gün veya 61 yaş 5400 gün şeklindedir. İstifa edip son 7 yılda en az 1260 gün SSK lı olmanız halinde ise 51 yaş 5750 gün 20 yıl şartlarıyla emekli olabilirsiniz.