Hava Durumu

İşçi ücretleri ve emekli aylıkları ile memur maaşlarının ne kadarına haciz konulabilir?

Yazının Giriş Tarihi: 23.09.2019 08:13
Yazının Güncellenme Tarihi: 23.09.2019 08:13

Bu hafta son zamanlarda yargı kararlarına da konu olan bir haciz işlemleri hakkında bilgi vermeye çalışacağım. Özellikle işçi ücretleri ve tazminatları ile emekli aylıklarına haciz işlemi yapılan çok sayıda okuyucu sorusu olması nedeniyle konuyu detaylı olarak açıklamakta fayda görüyorum. Mesleği ve durumu ne olursa olsun insanlar bazen ödeme aczine düşebilir. Bu durumlarda alacaklılar ilk olarak en kolay tahsil yönetimi olan ücret, aylık ve maaş üzerine haciz işlemi yapmaktadır. Konuyu bölümler halinde açıklamakta fayda görüyorum.

İş kanununda çok açık bir şekilde "İşçilerin aylık ücretlerinin dörtte birinden fazlası haczedilemez veya başkasına devir ve temlik olunamaz. Ancak, işçinin bakmak zorunda olduğu aile üyeleri için hâkim tarafından takdir edilecek miktar bu paraya dahil değildir. Nafaka borcu alacaklılarının hakları saklıdır". Şeklinde düzenleme yapılmıştır. Görüldüğü gibi işçi ücretlerinin en fazla ¼ ü haczedilebilmektedir. Daha fazlası için haciz işlemi yapılamaz. Ancak işçinin kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi alacakları bakımından dörtte bir kuralı uygulanmaz ve bu ödemelerin tamamı hacze konu olur. İkramiye ise Yargıtay'ca da kabul edildiği gibi ücretten sayılır ve ¼'ü haczedilebilir. Borçlunun birden fazla alacaklısı ücret üzerinde haciz talebinde bulunmuş ise bu durumda hacizler sıraya konmalı ve önceki haczin kesintisi bitmedikçe diğer alacaklının alacağı için kesintiye gidilmemelidir.
Eğer asgari ücretli bir çalışanın vergi borcu veya SGK borcu için haciz uygulanmışsa, ücretin dörtte biri değil sadece onda biri haczedilebilir. Bu kural birçok borçlu tarafından bilinmediğinden itiraz edilmemekte ve gözden kaçırılmaktadır.
Bankadan alınan kredilerin geri ödenmesinde, kredi sözleşmesinde otomatik virman talimatı verilmiş olması durumunda, banka maaş hesabının tamamına bloke koyan ve ücret haczindeki dörtte bir kuralı uygulamayan bankalar olabilir. Ancak yakın tarihte Antalya'da verilen bir mahkeme kararında, "borçlunun kendi rızası ile verdiği bir muvafakat olsa dahi ¼ oranından fazla haciz yapılamayacağı" şeklinde bir hüküm bulunmaktadır. İstinaf mahkemesi tarafından da onanmış olan bu kararın emsal niteliğinde olduğu değerlendirilmelidir.

İşçisi nedeniyle ücret haczi tebligatı alan işveren, geliş tarihini zarfın üzerine yazıp bir hafta içerisinde İcra Müdürlüğüne bir dilekçe ile bildirimde bulunmalı ve işçiye ücret ödemesi yaparken İcra Müdürlüğünün koyduğu oranda ücretten kesinti yapıp icra dosyasına yatırmalıdır. Aksi halde, kesilmeyen veya derhal gönderilmeyen para icra dairesince sorumluların maaşlarından veya diğer mallarından alınır. Bu kişilerin asıl borçluya rücu hakkı saklıdır. Ücret haczi yazısı gelmeden önce çalışan işten ayrıldıysa veya çıkartıldıysa, işçinin ayrılış tarihini ve mevcut adreslerini bildiren dilekçenin bir hafta içerisinde icra müdürlüğüne verilmesi gerekir. Ücret haczi yazısı geldikten sonra işten ayrılan veya çıkarılan kişinin alacakları varsa, ücretin dörtte biri, kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı alacağının ise tamamı icra dosyasına ödenmelidir.

5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası'nın 93. maddesine göre hem emeklilerin hem de hak sahiplerinin, gelir, aylık ve ödeneklerine haciz konulamadığı gibi devir ve temlik edilemiyor. Sadece iki istisnası var. Birincisi nafaka borçları, ikincisi aynı kanunun 88. Maddesine göre oluşan borçlar yani SGK ya olan prim borçlarıdır. Prim borçları nedeniyle bir kişinin aylığının haczedilebilmesi için ise bir sınır söz konusu olup burada da 6183 sayılı amme alacaklarının tahsili hakkındaki kanun devreye girmektedir. Asgari ücretin üzerinde olan maaşlar için 1/3 ile ¼'ü arasında bir miktar haczedilebilirken asgari ücretin altında olan gelir, aylık ve ödeneklerin onda biri ancak haczedilebilir. Ayrıca hemen belirtmek gerekir ki emeklilere ve hak sahiplerine Ramazan ve Kurban bayramlarında ödenen 1000'er TL'lik bayram ikramiyelerine kesinlikle haciz konulamamaktadır. Maaş ödemesinin yapıldığı bankadan kredi kullanılmış olsa dahi banka otomatik virman yapamaz.

Devlet Memurları için 657 sayılı kanunda hacizle ilgili bir düzenleme yapılmamıştır. 2004 sayılı icra iflas kanununa göre işlemler yapılmaktadır. Diğerlerine nazaran devlet memurlarında haciz işlemi için bir üst sınır değil alt sınır konulmuştur. Buna göre memur maaşının en az ¼ ü haczedilmekle birlikte üst sınır icra memurunun takdirine bırakılmıştır. İcra memuru borçlu memur ve ailesinin geçimini sağlayacağı kadarlık miktarı bırakmak zorundadır. Bu miktarın tespitinde eşin çalışıp çalışmadığı ve çocuk sayısı önemli bir kriter olarak değerlendirilir.
Uygulamada itiraz edilmemesi ve yargıya taşınmaması için en alt limit olan ¼ üzerinden haciz işlemi yapılması tercih edilmektedir. Devlet memurlarına aylık ücretleri ile birlikte ödenmekte olan hem eş hem de çocuk için yapılan aile yardımı ödemeleri ile asgari geçim indirimi hacze konu edilememektedir.

Memurların emeklilik ikramiyelerine de haciz yapılabilmekte olup bir sınırlandırma bulunmamaktadır.

OKUYUCU SORULARI

Soru: Halen çalıştığım işyerinden yıllık iznime ayrılıp, izindeyken başka bir işyerinde çalışabilir miyim? İki ayrı işyerinden sigorta yapılır mı? (Samet TOPRAKKALE)
Cevap: Yıllık izinde iken başka bir işyerinde çalışmanız halinde izin kullandığınız işvereniniz yıllık izin ücretini İş Kanunu'na göre geri talep edebilir. Yıllık izin süresini dinlenerek geçirmek esastır. Buna rağmen yine de fiili çalışma gerçekleşirse iki ayrı işyerinden sigortalı olmanın önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.

Soru: Kömür madeninde altı yıldır çalışmaktayım. Yıllık izin sürelerimizin diğer normal işyerlerinden farklı olduğunu duyduk ama uygulamayı göremedik. Ne kadar yıllık izin kullanabilirim. (Mustafa ÇİÇEK)
Cevap: Sadece kömür madeninde değil tüm yeraltı işlerinde çalışanların yıllık izinleri diğer çalışanlara göre 4 gün artırımlı verilir. O yüzden sizin yıllık izniniz 6 yıllık kıdeminize göre 20+4 gün şeklinde yani 24 iş günü olarak kullandırılmalıdır.

Soru: İlk kez 10.01.2009 tarihinde sigortalı çalışmaya başladım. 3810 günüm var. %85 engelli raporum olduğu halde SGK'ya yaptığım maluliyet başvurum sigortalı olmadan önce malul olduğum gerekçesiyle reddedildi. Malulen emekli olmam mümkün mü? Değilse ne zaman emekli olabilirim? (S. DEMİR)
Cevap: Kanunen ilk kez sigortalı olduğu tarihten önce maluliyeti olanlar ile çalışma gücünün %60'ını sigortalı olmadan önce kaybedenler, engelli olanlar maluliyet haklarından faydalanamazlar. Sizin emeklilik durumunuz en az 15 yıl sigortalılık ve 3800 gün şartlarına tabidir. Bu şartlara göre prim gününüz dolmuş ama 15 yıl şartının dolduğu 10.01.2024 tarihinde emekli olabilirsiniz.

Yorum Ekle
Gönderilen yorumların küfür, hakaret ve suç unsuru içermemesi gerektiğini okurlarımıza önemle hatırlatırız!
Yorumlar
Yükleniyor..

YAZARIN DİĞER YAZILARI

    En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.