Yarım Çalışma Ödeneğinden kimler faydalanabilir?

Yarım çalışma ödeneği, belirlenen şartların sağlanmış olması halinde herhangi bir kaybı olmadan günün yarısını bebeğinin veya çocuğunun yanında geçirmek isteyen annelere sağlanan bir haktır. 2016 yılında iş kanununda yapılan değişiklik ile birlikte uygulanmaya başlamıştır. İş kanunu uygulaması açısından baktığımızda en önemli şartın, yarım çalışma ödeneğinden faydalanmak isteyen işçi adına doğum yaptığı tarihten veya evlat edinme tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi bildirilmiş olmasıdır. Analık izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri hâlinde yarım çalışma ödeneği verilmektedir. Evlat edinme durumunda bu haktan erkek işçi de faydalanabilmektedir. Ailenin sahip olduğu çocuk sayısına göre yardım süresi değişmektedir. Ailenin birinci çocuğu ise altmış gün, ikinci çocuğu ise yüz yirmi gün, sonrakilerde ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar işveren tarafından izin verilir. Çoğul doğum hâlinde bu sürelere otuzar gün eklenir. Çocuğun engelli doğduğunun doktor raporu ile belgelendirilmesi hâlinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanır. Bu izinden yararlanan işçiye, bu sürelerde herhangi bir maddi kayıp yaşamaması için İşkur tarafından yarım çalışma ödeneği verilmektedir. Bir yaşından küçük çocuğunu emzirmesi için günde toplam bir buçuk saat olan süt izni bu izinle birlikte uygulanmaz.

Ebeveynlerden birinin çalışmaması hâlinde, çalışan eş yarım çalışma ödeneği talebinde bulunamaz. Ancak, ebeveynlerden birinin çalışma şartı, ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavisini gerektiren bir hastalığının olması ve bu hastalığın tam teşekküllü hastane ya da üniversite hastanesinden alınacak doktor raporuyla belgelendirilmesi, velayetin mahkemece eşlerden birine verilmesi hâlinde çocuğun velayetine sahip ebeveynin talepte bulunması, üç yaşını doldurmamış bir çocuğun münferiden evlat edinilmesi hâllerinde aranmaz.

Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması halinde bu haktan faydalanma imkânı bulunmaktadır. Analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içerisinde en yakın İşkur birimine doğumdan sonra veya evlat edinme sonrası yarım çalışma belgesi ile başvuruda bulunulması gerekmektedir. Bu 30 günlük süre geçirilmiş olursa kaçırılan süre kadar eksik ödeme yapılmaktadır.

Doğum ve evlat edinme sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, kişinin çalıştığı işte aldığı ücret ne olursa olsun, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadardır. Yarım çalışma ödeneği, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmamaktadır.

Yarım çalışma yapıldığı dönemde bir ayda en fazla 15 günlük brüt ücret İşkur tarafından ödenir. Damga vergisi kesintisi düşüldükten sonra 2020 yılında 1.457,55 TL yarım çalışma ödeneği verilecektir.
İşveren tarafından kalan 15 günlük sürenin SGK'ya bildirim yapılıp yapılmadığı İşkur tarafından kontrol edildikten sonra yarım çalışma ödeneği ödenmektedir. Çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde aylık olarak ödenmektedir. Örneğin şubat ayında gerçekleştirilen yarım çalışma uygulamasına ilişkin ödenek nisan ayı içinde ödenmektedir. İlgililer ödemelerini kimlik belgesi ile birlikte herhangi bir PTT şubesine başvurarak alabilmektedir

Yarım çalışma süresi içerisinde işçi günün yarısını çalıştığı sırada iş kazası ve meslek hastalığından dolayı veya bir başka nedenle hastalanır ve istirahat raporu nedeniyle geçici iş göremezlik ödeneği alma durumu olursa bu durumun devamı süresince yarım çalışma ödeneği ödenmez. Çocuğun hayatını kaybetmesi veya evlatlık halinin ortadan kalkması durumunda, haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilen kişinin, bu süre zarfında başka bir işte çalışması halinde, ilgilinin çalıştığı işyerinden ayrılması durumunda, yarım çalışma ödeneği kesilir.

Yarım çalışma yapan kişinin çalışılmayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil günlerine ilişkin ücret ve yarım çalışma ödeneği, yarım çalışılan süreye orantılı olarak işveren ve İşkur tarafından paylaşılarak ödenmektedir Yarım çalışma ödeneği ödenen 15 günlük dönem için primler SGK'ya asgari ücret üzerinden bildirilir. Sigorta priminin hem işçi hem de işveren payları olarak toplam %32,5 oranında İşsizlik Fonu'ndan yatırılmaktadır. Yarım çalışma ödeneğinden faydalanan bir işçinin bir ay içinde 15 gün kendi çalıştığı işyerinden 15 gün İşkur üzerinden toplamda 30 gün primi yatar. Bu dönemde herhangi bir prim eksiği söz konusu olmaz. Bu primler emekliliğinde dikkate alınır.

OKUYUCU SORULARI

SORU: Vergiden muafiyet belgesi alarak ev kadını isteğe bağlı sigorta primi ödüyorum. 2020 yılında ne kadar ödeyeceğim. Normal isteğe bağlı prim ile ne kadar fark var? (Necmiye GÜLERYÜZ)

CEVAP: Vergiden muafiyet belgesi ile isteğe bağlı prim yatıran ev kadınlarının 2020 yılında primi 847,58 TL oldu. Normal isteğe bağlı primi ise 941,76 TL'dir. Aradaki fark 94,18'TLdir.

SORU: İşe aldığımız kişi emekli olduğunu söylemediği için tüm sigorta kollarından bildirim yaptık. Bu yüzden maaşı kesildi. Düzeltme imkânımız var mı ne kadar sürede düzeltebiliriz.(Ali YERKÖY)

CEVAP: İşe giriş tarihinin üzerinden 3 ay geçmediyse düzeltme imkânınız bulunmaktadır. SGK e-bildirge sisteminden düzeltme işlemi yapıldıktan sonra emekli olan kişinin dilekçe ile SGK'ya başvurması halinde kesilen aylık yeniden bağlanır.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

SORU: 1969 doğumluyum. 10 Nisan 1996 da başlangıcım var. O tarihten 2006'ya kadar Tarım Bağ-kurdan 1560 günüm var. 2007 yılından bugüne kadar da 2925 tarım işçi sigortasından 1800 günüm var. Ne zaman emekli olabilirim. (Necati YILDIZ)

CEVAP: 54 yaş 15 yıl 3600 gün şartlarına göre 2023 yılı doğum tarihinizde 3600 günü tamamlayarak emekli olabilirsiniz. 8 aylık yani 240 eksiğiniz bulunmaktadır.