Yarım gün resmi tatil olduğunda kalan yarım gün için ne kadarlık yıllık izin verilmelidir?

Öncelikle yarınki Cumhuriyet Bayramımız kutlu olsun. Bugün için yani 28 Ekim'de kamu veya özel sektör fark etmeksizin çalışma süresi yarım gündür. Tam gün çalışma yapılması halinde günün yarısı için fazla mesai hükümleri uygulanmalıdır. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'ndan bir gün önce ve dini bayramlardan önceki arife günlerinde yarım günlük çalışma süresinin izin olarak kullanılmak istenilmesi halinde yıllık ücretli izin sürelerinden "yarım gün" olarak kullanıp kullanamayacağı soruları sık sık karşımıza çıkmaktadır. İşçiler yarım günlük izin kullandıklarında bir günlük izin düşüldüğünden yakınmaktadırlar. Bu konuya yazımızda açıklık getirmeye çalışacağız.
Çalışanları iş kazalarından korumak, motivasyonlarını sağlamak ve işin verimliliğini artırmak için yıllık izin anayasal bir hak olup, hak edildiği yıl içerisinde kullandırılması esastır. Bu haktan her ne koşulda olursa olsun vazgeçilemez ve başkalarına devredilemez.

4857 sayılı iş kanununun 53. maddesine göre, işyerinde işe başladığı tarihten itibaren, deneme süresi de içinde olmak kaydıyla, en az bir yıl çalışmış olan işçilerin yıllık izin hakları oluşmaktadır.
İşçinin yıllık izin hak edişleri hesaplanırken aynı işverenin bir veya birden fazla farklı işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilmelidir. İşten ayrılış ve yeniden girişlerde ise arada makul bir süre olanlar için kıdemi sıfırdan başlatmak doğru olmayacaktır.

Çalışanların hizmet süreleri ve yıllık izin hak edişleri aşağıdaki gibidir;
1 yıldan 5 yıla kadar (beş yıl dâhil) olanlara 14 günden,
5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 günden,
15 yıl (dâhil) ve daha fazla olanlara 26 günden az olamaz.
Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün artırılarak uygulanır.

18 yaşından küçük işçiler (18 yaş dâhil) ve 50 yaşından büyük (50 yaş dahil) işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi 20 günden az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
Yıllık Ücretli İzin Yönetmeliği'nde 18.08.2017 tarihli değişiklik ile daha önce bölünemeyen yıllık izin kullanımına ilişkin öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on günden aşağı olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir. Yıllık izin süresi belirlenirken tarafların anlaşması ile denildiğinden işveren ve işçinin talep ve onay aşamasında mutabık kalmaları gereklidir. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz. Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermek zorundadır. İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde İş Kanunu'nun 17. maddesinde belirtilen bildirim süresi ile 27. maddesi gereğince işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri, yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez. İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

Yarım günlük yıllık izin hakkı ile ilgili olarak, mevzuatta kesin bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak tarafların anlaşması halinde özellikle dini bayramlarda ve 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'ndan bir gün önce sık rastladığımız yarım günlük çalışma süresi yıllık izin olarak kullanılabilir. Verilen yarım günlük izin sonrası kalan yarım günü diğer bayramda veya başka bir zaman kullanılması sağlanabilir.

Sonuç olarak işçinin talebi ve işverenin onayı ile yarım günlük izin isteğinin karşılanmasıyla ilgili olarak mevzuatta engel bir durum söz konusu olmadığı için yarım gün yıllık izin kullandırmanın bir mahsuru yoktur.

OKUYUCU SORULARI

SORU: İşe giriş bildirgesini SGK'ya verdiğim işçi başlaması gereken tarihte işe başlamadı. Çıkış işlemi mi yapmalıyız. Kendisine de ulaşamıyoruz. Ne yapmalıyız? (Yusuf GÖZÜTOK)

CEVAP: İşe giriş işlemi yapılmış olan bir işçi, işe gelmez veya gelip çalışmaya başlamaz ise işe giriş bildirgesinin iptal edilmesi gerekmektedir. Giriş bildirgesi en geç işe başlanması gereken günün ertesi günü gece 23:59'a kadar e-bildirge sisteminden iptal edilebiliyor. Çıkış işlemi yapılıp bir gün veya 0 gün bildirim yapılması doğru bir işlem olmayacaktır.

SORU: Gümrük koruma memuru olarak görev yapıyorum. Memuriyete 2005'de başladım. Emeklilik yaş haddimiz kaç yaşında doluyor. Yaş haddini yükseltmek mümkün mü? (Süleyman KORKUSUZ)

CEVAP: 5434 sayılı kanuna göre emeklilik yaş haddiniz 55'tir. Ancak atamaya yetkili amiriniz tarafından vazifede kalmaları faydalı görülen gümrük koruma memurlarının yaş hadleri birer yıllık olmak üzere 60 yaşına kadar artırılabilir.

EMEKLİLİK HESAPLAMA

SORU: 1970 doğumluyum. 2008'den sonra sigortalı olanların emeklilik yaşının 65 olduğu doğru mu? Ben 2009 yılında çalışmaya başladım ve aralıksız çalışıyorum. 3800 gün primim var. Ne zaman emekli olabilirim? (Sevda BAKIR)

CEVAP: 2008'den sonra ilk kez sigortalı olanların emeklilik yaş tespitinde işe başlangıç tarihinden ziyade 7200 günü doldurduğu tarihte geçerli olan yaş dikkate alınmaktadır. Bu nedenle herkesin durumu farklıdır. Herkes için emeklilik yaşı 65 oldu demek doğru değildir. Sizin için ise aralıksız çalışmaya devam etmeniz halinde 58 yaş 7200 günle emekli olabilirsiniz. Bu durumda 2028 yılında yaşınız dolmuş oluyor ancak 2029 yılında 7200 günü doldurduğunuzda veya 61 yaş 4700 günle emeklilik için müracaat edebilirsiniz.