Bursa yol ayrımında; ya eşik aşılacak ya geriye gidiş

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası (BTSO) Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay ile son 3 yıl önce böylesine kapsamlı sohbet imkanı bulmuştuk.

Araya giren pandemi süresince spesifik konularla ilgili konuşmalarını dinlemiş ama böylesine geniş kapsamlı bir sunum imkanı oluşmamıştı. Önceki akşam Bursa’nın gurur veren eserlerinden biri olan Türkiye’nin uzay havacılık temalı ilk interaktif eğitim merkezi Gökmen Uzay Havacılık Eğitim Merkezi’ndeki (GUHEM) iftar sonrası sunum, soru cevap bölümüyle birlikte 2 saat sürdü.

İftar sonrası 2 saat uzun bir süre ama yine de sanayici ve iş insanlarının gözünden Bursa’yı dinlemek yorucu da olsa izleyenlerin bilgi sahibi olmasını sağladı.

Burkay’ın anlattıklarına gelince;

Önce şu tespiti yapayım;

Son bölümde Burkay’a soru yöneltirken de ilettim. Sunum sırasında bir an Büyükşehir Belediyesi’nin gelecek vizyonunu mu dinliyorum hissine kapıldım. Çünkü birçok kurumdan alınan verilerle desteklenen sunum sadece ekonomiyi değil, onunla birlikte kentin göç analizinden, eğitime,  çevre kirliliğinden işsizliğe kadar birçok ana başlıkta sorun tespiti ve çözüm önerileri içeriyordu.

Pandemi döneminde hiçbir şey artık eskisi gibi olmayacak öngörüsü; Burkay’ın gelecek vizyonunun ana temasını oluşturdu. Burkay’a göre, pandemi sonrası oluşan yeni dünya düzeni, yeni bir ekonomiyi tarif ediyor. Türkiye de jeopolitik konumu ve avantajlarıyla bu sürecin merkezinde yer alıyor. Bursa, ülkenin bu avantajlarını kullanmak istiyorsa kronik zayıflıklarını ortan kaldırmak zorunda.

Türkiye’nin kırılganlığını aşması için Bursa’yı örnek gösteren Burkay’a göre, bugün Türkiye’de 10 tane Bursa gibi şehir olsa dış ticaret açığı sorunu yaşamaz. Ancak Bursa da ortak akılla daha güçlü konuma yükselmeli. 

‘Ortak Akılla Geleceğin Kentini’ inşa etmek için 9 yılda 60’tan fazla projeyi Bursa’ya kazandırdıklarını ifade eden Burkay, Bursa’nın stratejik konumu ile 4 saatlik uçuş mesafesinde 1.6 milyarlık nüfusa hitap ettiğini,, kentin Türkiye ihracatının yaklaşık yüzde 9’unu tek başına karşıladığını dile getirdi.

Burkay, pandemi öncesi sık sık dile getirdiği Marmara Havzası’nda yeni bir mekansal planlama konusunu yeniden gündeme taşıdı.

Planlama yapılmasının yatırım, üretim, istihdam ve ihracat değerinin yeni bir eşiğe taşınmasını sağlayacağını ifade eden Burkay’a göre, Bursa, ya mekânsal planlama ve ölçek ekonomisine geçişle yeni bir sıçrama gerçekleştirecek ya da yerinde sayıp hatta geriye gidecek.

 SANAYİNİN KULLANDIĞI ALAN VE ŞEHİRDEKİLER BOŞALTILABİLİR Mİ?

 Peki, bu sıçrama nasıl gerçekleşir ve ölçek ekonomisine geçilir mi?

Burkay’ın verdiği bilgiye göre, Bursa’nın 11 bin kilometrekarelik toplam yüzölçümü içinde sanayi, binde 8’lik pay alıyor. BTSO, 1960 yılında Türkiye’deki ilk OSB’yi hayata geçirdi. 62 yıl sonra, Bursa’nın ikinci organize sanayi bölgesi TEKNOSAB kuruldu. Bursa’da 17 OSB var. Diğer 15 OSB kurulduktan sonra ıslah OSB süreçlerinin ardından OSB statüsü kazandı. Ya belde belediyelerinin verdiği ruhsatlarla kurulan tesisler bugün Bursa’da sorun yumağı oluşturdu.

84 milyon nüfusluyla  2 trilyon dolar ihracat yapan Almanya’da sanayi alanlarının toplam yüzölçümüne oranı yüzde 4.44. Bu oran İtalya’da yüzde 2.15, OECD ülkelerinde ortalama yüzde 2.5. Türkiye’ye baktığımızda ise Kocaeli 1,97, Ankara 1,63, İstanbul, 1,38, Gaziantep 1,28.

İlginç bir veri de çalışanlarla ilgili OSB’lerde çalışanlarla ilgili 17 OSB’de 190 bin kişi çalışırken, plansız alanlarda çalışan sayısı ise 230 bin kişi.

BTSO, 2017 yılında KOBİ OSB ile ilgili saha araştırması ve talep toplamaya başlamıştı. 13 ana sektörde 2 bin 556 başvuru sahibi, taşınma taahhüdünde bulunmuştu. Burkay, sunumunda bu bölgelerin havadan fotoğraflarını göstererek, Bursa’nın boşaltılması gerektiğine dikkat çekti.

Çevre, ulaşım, hava kirliliği sorunlarının ana kaynaklarından birinin kent içindeki sanayi olduğuna işaret eden Burkay,’Şerit arttırarak ulaşım sorununu çözemezsiniz. Kent doğu ve batı yönlerine doğru gelişmeli. Şehrin her iki yakasına uydu kentler, lojistik merkez, ticaret merkezi, yeni nesil teknoloji endüstri bölgeleri ve arıtma tesislerinin hayata geçirilmeli. Bizim istediğimiz otobana, demiryoluna ve limana yakın alanlar olmalı’ dedi.

Tam bu noktada, Bursa’daki OSB’lerde kullanılmayan alan varken yeni OSB’ye ihtiyaç var mı? sorusunu yönelttim. Burkay, bu hesabın yanlış kriterlere göre yapıldığını söyleyerek, ‘TEKNOSAB’ta inşaat devam ediyor. 4 fabrikada üretim başladı. Ancak hem burası hem de Mustafakemalpaşa’daki mermer OSB’de ortalamalara etki ediyor. Yoksa Bursa’daki OSB’lerin yüzde 95’e yakını dolu. Bizden yatırım için arsa isteyen 5-6 firma var. Yer gösteremiyoruz’ yanıtını verdi.

YENİ YATIRIM GÖÇÜ TETİKLER Mİ?

 TEKNOSAB’ta 180 bin kişiye istihdam imkanı oluşacak. Arkasından KOBİ OSB talebi var.  Peki, sanayi alanlarının genişlemesi yeni göç sorununu beraberinde getirmez mi? Burkay, bu sorunun yanıtını ise Göç İdaresi’nden alınan istatistiklerle verdi:

‘ Bursa’nın nüfusu 3 milyon 170 bin. Tüm dünyada üreten kesim olarak 15-64 yaş arası tarif edilir. Bursa’da bu nüfus 2 milyon 170 bin. Bunların içinden Bursa’da çalışan sayısı ise 900 bin. Sanayi büyütüldüğü zaman dışarıdan göç alacak iddiaları var. 30 yıl önce bu mümkündü. Ama şu anda kırsaldan kente gelecek nüfus yok. 15-64 yaş arasının OECD ülkelerinde işgücüne katılım oranı yüzde 71.5. Almanya olmak istiyorsak, orada oran yüzde 80. 10 yılda Bursa’nın aldığı nüfus 150 bin. Bursa olarak BTSO’nun eğitim vadisi gibi merkezlere ihtiyacımız var. Oda olarak Bursa’da iki tane eğitim kampusumuz var. Bizim bu bölgelere iki yüksek teknoloji koleji kurma hedefimiz var. Bu projeler ile Bursa’da çalışmayan 600 bin kişiyi ekonomiye katarsak yeni göçe ihtiyaç kalmaz’

Son not: Program öncesi GUHEM’de gördüklerimizi ise bir başka yazıda anlatacağım.