'Büyük Kurultay'a başkent Bursa imzası

Türk kökenli milletleri buluşturmak için Macar Turan Vakfı tarafından düzenlenen Hun-Türk Büyük Kurultayı’nda gözler Türk Dünyası Kültür Başkenti Bursa’nın üzerindeydi.

Macaristan Ulusal Meclisi’nde konuşan Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Aktaş,  Türk dünyasını İznik’te düzenlenecek Dünya Göçebe Oyunları’na davet etti.

Turan kelimesini duyduğumda, aklıma Ziya Gökalp’in Trablusgarp hezimetinin yaşandığı 1911’de Genç Kalemler dergisinde yayımlanan ‘Turan’ adlı şiirin bu son iki dizesi gelir;

‘Vatan ne Türkiye’dir Türklere, ne Türkistan

Vatan büyük ve müebbet bir ülkedir: Turan…’

Deyim yerindeyse bu iki dize, Türk milliyetçiliğinin amentüsü özelliği taşır.

Farsça, ‘Turanî’ kavramı İran’ın İslamiyet öncesi dönemine ait Avesta metinleri ile Firdevsî’nin Şehnâme adlı eserinde boy göstermişti.

Bursa Büyükşehir Belediyesi’nden Macaristan’da yapılacak Büyük Hun-Türk Kurultayı daveti üzerine bilgileri tazelemek amacıyla kaynak araştırması yapınca, Turan fikrinin, Macaristan’da Türkiye’den çok önce ortaya çıktığını görünce merakım daha da arttı.

Turancılık,  1848’deki milliyetçi kalkışmaları Rusya ile ittifak kuran Avusturyalılar tarafından bastırıldığından beri kendilerini ‘Avrupa’da bir ada’ metaforuyla tanımlayan ve sloganları ‘Yalnızız’ olan Macarların, kendilerine bağımlı Slav halklarının geliştirdiği Pan Slavizm’e cevap olarak geliştirdikleri  ‘resmi milliyetçilik’ türü idi.

 Macarların Türk kökenleriyle ilgili merakı olanlar bununla ilgili bolca kaynak bulabilecekleri için geziye dönmek istiyorum.  Önceliği de tabi ‘Turan’ konusuna vereyim. Budapeşte ve Bursa çıkarmasını sonra anlatayım.

MACAR MECLİSİNDE TÜRK DÜNYASININ FOTOĞRAFI

Bizim de marş ve şarkılarımıza konu olan Tuna nehri kıyısındaki Macaristan Ulusal Meclisi, muhteşem bir tarihi yapı. Hele gece aydınlatmasıyla Budapeşte’yi de masal şehrine dönüştürüyor.

Hun-Türk milletlerini yakınlaştırmayı amaçlayan ‘Büyük Kurultay’ öncesi Türk kökenli milletlerin temsilcilerinin ilk buluşması bu tarihi binada gerçekleşti. 

Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım ve Bursa heyetine üst düzey bir protokol uygulandı. Diğer ülkelerin bakanlar düzeyinde katıldığı toplantıda Büyükşehir Belediye Başkanı Alinur Aktaş’ın 2022 Türk Dünyası Başkenti adına kürsüne çıkması da önemliydi.

Türk Devletler Teşkilatı hakkında bilgi vererek konuşmasına başlayan Yıldırım,  her şeyden önce geleceği inşa etmek, geleceği yaşamak için geçmişin muhakkak çok iyi bilinmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması gerektiğinin altını çizdi.  Yıldırım’ın asıl önemli mesajı ise TDT’nin yaptığı faaliyetlerle ilgili yapılan yorumlara bir mesaj niteliğindeydi.

TDT'nin yapmak istediği gizli saklı bir iş olmadığına dikkati çeken Yıldırım:

 ‘Türk Devletleri Teşkilatı, Türklerin yaşadığı coğrafyadaki insanların refahını artırmak, entegrasyonunu sağlamak ve bölgedeki huzuru, barışı süresiz bir şekilde sağlamak için var. Bunun dışında Türk Devletleri Teşkilatının hiçbir ülkeye, hiçbir bir bölgeye bir tehdit oluşturmadığını bütün dünyanın bilmesi gerekir.’

Macar Meclisi’nde, katılan heyetler adına yapılan konuşmalar, Türk dünyasının bugüne kadar bir araya gelememesinin fotoğrafını yansıtıyordu.

Kürsüye gelen Kırgızistan Kültür ve Spor Bakanı Azamat Zhamankulov, ülkesinin yetiştirdiği dünyaca ünlü yazar Cengiz Aytmatov’un mankurt öyküsünü anlattı ve Türklerin mankurt olmaması için kültürlerini korumaları gerektiği mesajını verdi.

Kırgız bakandan sonra kürsüye çıkan Özbekistan Bakan Yardımcısı Nabijon Juraev’in Rusça konuşması, genel kurulda bulunanlara soğuk duş etkisi yaptı. Böylesine Türklük bilincinin ön plana çıktığı ve kültürel beraberlik vurgusunun yapıldığı toplantıda bakan yardımcısı bilinçli olarak mı Rusça konuştu bilemiyorum ancak Türk soylu 300 milyon insanın bir araya gelmesi için hala önümüzde uzun ve çetin bir yol olduğunun göstergesiydi.

BURSA’YA EN ÜST DÜZEY DAVET

Türk Dünyası Kültür Başkenti Bursa’nın Avrupa’nın göbeğinde Türklük ateşinin yandığı böylesine bir toplantıda olması gerekliydi ve etkinlikler sona erdiğinde iyi ki buradaydık yorumunu yaptık.

Nedenine gelince; Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Aksakallar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım, meclisteki konuşmasının son bölümünde 35 Türk boyu temsilcisini 29 Eylül-2 Ekim tarihleri arasında İznik’te yapılacak Dördüncü Göçebe Oyunlarına davet etti.

Daha sonra kürsüye çıkan Başkan Alinur Aktaş da, Bursa olarak Türk Dünyası Kültür Başkentliği görevini en güzel şekilde yerine getirmeye çalıştıklarını ifade ederek, ‘ Bu kurultayda yer almak da bizim için gerçekten çok kıymetliydi, önemliydi. Onun için buradayız zaten. Bu zengin kurultayın bir parçası olmaktan son derece mutlu olduğumuzu ama özelde de tüm dostlarımızı Bursa'daki etkinliklerde ağırlamak istediğimizi buradan tekraren ifade etmek istiyorum. 29 Eylül-2 Ekim tarihlerinde 4. Dünya Göçebe Oyunları, Bursa'mızda ve bir açık hava müzesi olan İznik'imizde yapılacak. Bu vesileyle Türk dünyasının tüm paydaşlarını orada görmekten, orada misafir etmekten son derece mutlu olacağımı ifade ediyorum’ dedi.

Meclisteki toplantıya İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu, AK Parti Bursa İl Başkanı Davut Gürkan, Ümraniye Belediye Başkanı İsmet Yıldırım, Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı (TÜRKSOY) Genel Sekreteri Sultan Raev, Yunus Emre Enstitüsü Başkan Yardımcısı Abdullah Kutalmış Yalçın ile diğer ilgililer katıldı.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş’ın oğlu eski Başbakan Yardımcısı Serdar Denktaş ve Sultan Abdülhamit’in torunu Şehzade Orhan Osmanoğlu da kurultay katılımcıları arasındaydı.

BUGAC’TA TÜRK ATLILARI NEFES KESTİ

 Ve nihayet büyük gün Macaristan'ın Bacs-Kiskun bölgesindeki Bugac kasabasında başladı. İki yılda bir gerçekleştirilen kurultaya pandemi nedeniyle ara verilmişti.  Pandemi öncesi en son kurultaya 150 bin kişinin katıldığı bilgisini almıştık.

 Alana girişte üzerinde Büyük Hun İmparatoru Atilla’nın fotoğrafı konukları karşılıyordu. Türk kültürünün olmazsa olmazı at ve pusat, kurultayın ana aktörüydü.  Türk soylu ülkelerin temsilcileri, ortak kültür olan ana tema üzerinde gösterilerini gerçekleştirirken, her temsilci sanki kendi ülkesi geçiş yapıyormuş gibi coşkuluydu.

Macaristan Turan Vakfı Başkanı Andras Zsold Biro, geleneksel Türk kıyafetleriyle gelenleri karşıladı. Biro, kurultayı başlatan isim ve bu çalışmaları severek, coşkuyla yapıyor.

Binali Yıldırım, burada yaptığı konuşmada da Karpat Havzası'nda, Macar ovalarında at koşturan Hun İmparatorluğu hükümdarı Attila'nın torunlarına sevgi beslediklerini ederek, kardeş olarak gördükleri Macarların da kendilerini sevdiğini bildiklerini anlattı.

Gerçekten de Türkiye ve Bursa’dan geldiğimizi duyan başta Macarlar ve diğer ülke katılımcıları bizlere büyük sevgi ve dostlukla yaklaştı.

ATATÜRK’ÜN ÖNGÖRÜSÜ

 Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) Genel Sekreteri Mehmet Süreyya Er ise kurultay vesilesiyle bir araya gelen dost ve kardeş ülkeler arasındaki birlik ve beraberlik ruhunun daha da derinleşip ve perçinleneceğine inandığını belirtti. TÜRKPA'nın tüm faaliyetlerinin özünün de birlik ve dirlik olduğunu anlatan Er, Mustafa Kemal Atatürk’le ilgili bir anekdotu paylaştı:

‘ Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucu lideri, ilk Cumhurbaşkanı Atatürk 1934 yılında güven mektubunu takdim eden Macaristan büyükelçisine şunları söyler: 'Bu iki halk; Türkler ve Macarlar tarih boyunca bir kere yan yana gelip akrabalıklarının farkına varsaydı Doğu Avrupa tarihi çok farklı olurdu.' Türkçede güzel bir deyim var. Geç olsun güç olmasın. İnşallah bundan sonra olur; çok daha barışçıl, çok daha müreffeh, çok daha huzurlu, çok daha adil anlamında’

YARIN

Bursa, ‘gelin tanış olalım’ dedi ve Budapeşte notları…