Diyarbakır, Vietnam'dan uzak değil!

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 93 kişilik heyetle Diyarbakır'a adeta yatırım çıkarması yaptı. Huzur ve güvenin hakim olduğu kent, tekstilin üssü olmak için Bursa'nın yatırım ve bilgi birikiminden yararlanmak istiyor.

Bir kenti veya bölgeyi aradan uzun yıllar geçtikten sonra ziyaret ettiğinizde değişimi daha iyi fark ediyorsunuz.

Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'nın 93 kişilik heyetle Diyarbakır'a adeta çıkarma yaptığı gezi de bana bu fırsatı sağladı. 12 yıl boyunca çevredeki 10 ilin bağlı olduğu Anadolu Ajansı Diyarbakır Bölge Müdürlüğü'nde görev yapmıştım.

Bu yıllarda tabii ki sadece güvenlikle ilgili konuları değil, bölgenin kalkınmasıyla ilgili gelişmeleri yakından takip etme imkanı bulmuştum. Her iktidar döneminde terörün sadece güvenlik önlemleriyle değil, yatırım ve istihdamın da gelişmesiyle çözülebileceği dile getirilir, arkasından milyonlarca liralık yatırım teşvikleri çıkarılırdı.

Sonu ne olurdu biliyor musunuz?

Bir anımla anlatayım. Sanırım Bursa'ya atanmamım öncesindeki son gezilerimden biriydi. Dönemin Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı İlhan Kesici, bakanlıkların yatırım ve teşvikle ilgili bürokratlarıyla birlikte Güneydoğu gezisine çıkmıştı. Dönemin DYP-SHP koalisyonu da bölgeye yeni yatırım teşvikleri için tespitler yapmak istiyordu. Güvenlik sorunları nedeniyle gezi helikopterle gerçekleşiyordu.

Diyarbakır'dan kalkıp, Bismil üzerinden Batman'a doğru giderken, helikopterde bulunan Diyarbakır'da görevli bir bürokrat köylere yakın tarlaların arasındaki kimi hala kiremit, kimisi ise sıvalı yapıları göstererek, işte verilen teşviklerin durumu dedi ve anlattı. Alınan teşvikler ve kredilerle sadece dört duvar yapılıp, çatısı kapatılarak kaderine terk edilmiş. Daha sonra benzerleri Batman ve Siirt'te de gördük. Aslında Hakkari'ye kadar bölgenin tamamını gezecektik ama Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın vefat ettiği haberi alınınca gezi yarıda kaldı.

Demek istediğim her dönemde devlet, bölge ekonomisinin gelişmesi için teşvik kartını kullanmaya çalıştı ama başarılı olamadı. Buradan alınan teşviklerle oluşan sermaye İstanbul, İzmir ve Bursa'ya yatırım oldu.

Şimdi, artık durum çok farklı... Kemal Burkay'ın Gülümse şiirinde yer alan 'Mevsim değişir Akdeniz olur' dizeleri gibi çok şey değişti. Başta Diyarbakır olmak üzere bölge huzur ve güvenliğin yarattığı iklimde, yatırımı büyüme ve gelişme yolunda önemli adımlar atıyor.

Aşağıda anlatacağım yatırım teşviklerinin bu kez amacına ulaşacağına inanıyorum.

Bu gezideki çarpıcı tespitlerimden birincisi huzur ve güvenliğin bir kenti nasıl değiştirebileceği gerçeği.

Diyarbakır, yeni kurulan bölümleriyle bambaşka bir kente dönüşmüş durumda. Vali Münir Karaloğlu'nun deyimiyle altyapısı ve ulaşımı Bursa'dan çok iyi.

75 veya 50 metre genişliğinde yola sahip bulvar olur mu? Olur... Diyarbakır'ın Karacadağ eteklerinde kurulan yeni yerleşim bölgesinde caddeler genişliğine göre adlandırılıyor. Heyette bulunanlardan kimileri gece ışıl ışıl gördükleri bulvarı biraz da abartarak Paris'e bile benzetti. Bir tek zafer takı eksik sözlerini de ekledi.

Sur içi ise batı ülkelerinde gördüğümüz ve bizim Bursa'da hanlar bölgesindeki yıkımla birlikte yapmayı planladığımız Old City görünümüne kavuşmuş. 2015 hendek olayları sırasında tahrip olan sur içindeki bölümler yeniden yapılmış. Her ne kadar Diyarbakır'ın taş ev mimarisine biraz uzak olsa da yine de çöküntü bölgesi haline gelen eski hali aklıma gelince 'her işte bir hayır vardır' diyorum.

Diyarbakır'ın bugünlerdeki diğer bir şansı da Vali Münir Karaloğlu, aynı zamanda Büyükşehir Belediye Başkanı da olan Karaloğlu, Bursa'nın yakından tanıdığı bir isim. Belediyeciliği de Van Valiliği'ne atanmadan önce Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreterliği'nden dolayı çok iyi biliyor.

Buna Van'da, deprem sonrası kentin yeniden ayağa kaldırılması ve Tekstilkent, Bursa'da sanayi, Antalya'da da turizm deneyimini ekleyen Karaloğlu, tüm bu deneyimlerini Diyarbakır'da başarıyla uyguluyor.

Bu gezinin mimarı da Vali Karaloğlu ve Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya. İçinde 52 ilden 175 firma stant açtığı astronomi fuarı ile turizm, yatırımcıların davetiyle de sanayi bölümü mevcut.

Diyarbakır gezisini DHA Bursa Bölge Temsilcilisi Fuat Kars, Anadolu Ajansı Bursa Bölge Müdürü Erdinç Aksoy ve Olay Gazetesi Yazarı Mustafa Özdal ile birlikte izledik. Gerçekten güzel bir organizasyondu. Yatırım ve kent konularının yanı sıra sosyal boyutu da önemliydi. Çocukları terör örgütü tarafından kaçırılan Diyarbakır Anneleri'ni ziyarette duygulandık. Kentin caddelerinde Diyarbakırlılarla sohbetten ise keyif aldık.Başlayayım anlatmaya...

Başlayayım anlatmaya....

BURSA VE DİYARBAKIR KARDEŞ ODA

Biraz da görüşmeleri aktarayım. Diyarbakır ve Bursa, Osmanlı döneminde İpek Yolu üzerinde yer alan görkemli ticaret şehirleri. Bir zamanlar ticaretin kalbinin attığı Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası'nın kuruluş

tarihi 1883. İstanbul ile aynı tarihler. Bursa'da ise oda 1889'da kurulmuş.

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Mehmet Kaya iki oda arasında kardeşlik protokolü imzalanırken bu konuya vurgu yaptı. Cumhuriyetten sonra

Diyarbakır'ın gerileme sürecine girerken Bursa'nın sanayisiyle Avrupa ile yarışan bir kente dönüştüğüne dikkat çeken Kaya, son dönemde Diyarbakır'ın olumlu bir ivme yakaladığına işaret etti.

Kaya'nın en önemli vurgularından biri Diyarbakır'ın genç nüfusu. Gerçekten istatistiklere bakıldığında yüzde 62'lik istihdam edilebilir genç bir nüfus var. Şanlıurfa'nın ardından genç nüfusta ikinci sırada yer alan Diyarbakır'daki 700-800 bin civarında genç işsiz var.

Sanayi altyapısında Vali Karaloğlu'nun girişimleriyle hiçbir sorun kalmadığını ve Diyarbakır'ın 6'ncı bölge teşviklerinden yararlandığına da vurgu yapan Kaya şöyle devam etti:

'Yatırım için sanayicilere verilen en önemli iki teşvikten biri yatırım indirimi ve çalışanlar üzerindeki vergi yükü. Bir de faiz indirimi var. En önemli diğer bir unsur ise OSB'lerdeki parsellerin çok uygun fiyatlı olması. Önündeki yakınındaki parsellerin dönümü bir milyon lira iken OSB'de 25 bin lira. Yatırım yapılsın gömülsün veya eski makineler getirilip enkaz yaratılacaksa gelinmesin. Gerçek yatırımcı gelirse her türlü desteği vermeye hazırız. Bursa'dan gelecek yatırımcının stratejik ortağı oluruz. Tekstil OSB'nin birinci bölümü doldu. Yatırımcıların yarıdan fazlası İstanbul'dan geldi. İkinci bölümü açtık ve yatırımcı bekliyoruz.

AVRUPA YERİNE DİYARBAKIR'A YATIRIM

BTSO Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Burkay, hem Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası hem de Diyarbakır Ticaret Borsası görüşmeleri sırasında önemli mesajlar verdi.

Türkiye'nin gelişimi ve kalkınmasının birlik ve beraberlikle mümkün olduğu vurgusu yapan Burkay, kalkınmanın bir bütün halinde gerçekleşmesi durumunda kıymet kazandığını ifade etti. Burkay, "Yatırımcılarımız, özellikle yurtdışı yatırımları planlarının bir kısmını 5 ve 6'ncı bölgede değerlendirebilir. Özellikle bu bölgelerde sunulan yatırım teşvikleri ve istihdam destekleri en önemli destek mekanizmaları. Diyarbakır, genç nüfusun en fazla olduğu iki merkezden biri. BTSO olarak gerçekleştireceğimiz protokol kapsamında,

Diyarbakır TSO'ya gerek mesleki eğitim alanında BTSO MESYEB ve BUTGEM ile gerekse de firmalarımıza verimli üretim ve dijital dönüşümde yetkinlik kazandıran Model Fabrika gibi projelerimizle destek vermeye hazırız. Bursa ve Marmara'dan yatırımcı getirme konusunda elimizden geleni yapacağız'

KARALOĞLU İLE KEYİFLİ SOHBET

Gezideki en renkli sohbeti ise Vali Karaloğlu'nun makamında yaptık. Karaloğlu, Bursa heyetinin neredeyse tamamını tanıdığı için mesajlarını da kimi zaman esprilerle süsledi.

Irak ve Suriye'deki savaşa gönderme yaparak, 'Yarın barış gelir buralarla ticaret gelişir. Her savaşın barışla bitmek gibi bir huyu var. Dünyada hiçbir savaş kıyamete kadar devam etmedi. O yüzden Orta Doğu pazarı için yatırım önemli'

Bursalı sanayicilere 'artık don dikmeyin' esprisini yaparak, Bursa'da orta ve ileri teknolojiye yönelmeleri çağrısı yapan Karaloğlu, şöyle devam etti:

'Düşük teknoloji yatırımlarınızı buraya yaparak teşviklerden yararlanın. Tasarımı ve pazarlamayı yapın ama fabrikayı buraya kurun. Eskiden yatırımcının mazereti vardı. Huzur ve güven olmayınca buralara gelmekte tereddüt ediyorlardı. Şimdi artık böyle bir mazeret de yok'

Van'da tekstilkenti kurarken yaşadıklarını ve LC Waikiki Yönetim Kurulu Başkanı Vahap Küçük ile yaşadıkları diyalogları anlatan Karaloğlu, 'Uzak diye yatırıma olumsuz bakıyorlardı. Halbuki ürünlerini Bangladeş, Pakistan ve Vietnam'da yapıyorlar. Uzaklık dedikleri şey zihnen uzaklık. Van ve Diyarbakır Vietnam'dan daha yakın. Sonra Antalya'ya atandım ve Van'ı ziyarete gittiğimde, tekstil kentin yatırımlarının yüzde 60'ını Vahap Küçük'e ait olduğunu öğrendim. Geçenlerde tekrar arayarak Diyarbakır'a davet ettim. Burada da inceleme için ekip gönderdi.'

BURSA-DİYARBAKIR SEFERİ NEDEN YOK?

BTSO heyetiyle Diyarbakır'a gitmek için Sabiha Gökçen, dönüşte de Diyarbakır'dan İstanbul havaalanlarını kullandık. Sabahın 04.00'ünde kalkıp yola çıkmak zorunda kaldık. Oysa Yenişehir Havalimanı yarım saat mesafedeydi. Pandemi nedeniyle kaldırılan seferler bir daha konulmadı.

Bundan hem Diyarbakır hem de Bursa şikayetçi ama her ne hikmetse Diyarbakır-Trabzon arasına 99 lira bilet ücretli promosyonlu sefer konulurken Diyarbakır-Bursa seferleri yine ikinci plana itildi ve başka bahara bırakıldı.

BTSO heyetinde yer alan Bursa Diyarbakırlılar Derneği Başkanı Orhan Atalay, Vali Karaloğlu'na seferlerin konulması için destek çağrısı yaptı. Atalay'ın sözleri üzerine 'Ben uğraşıyorum. Bursa tarafı uğraşmıyor. İş dünyası ve STK'lar olarak siz de bastırın' dedi.

Diyarbakır hattının açılmasının önemli olduğunu vurgulayan Karaloğlu, 'Diyarbakır'ı yalnız düşünmeyin. Mardin, Batman, Siirt'le bir saat mesafede. O yüzden Bursa hattının mutlaka açılması lazım mesajını verdi.

İbrahim Burkay'ın THY iç hatların tamamında zarar ediyor' sözleri üzerine Vali Karaloğlu, 'Bir tanesinden daha zarar etsin' yanıtını verdi.

Son bir not ve durum tespiti yapmak gerekirse, şu bir gerçek ki tüm dünyada endüstri tekstil ile başladı ve gelişti. Bursa'da da aynı durum yaşandı. Ancak, tekstil üretimi Bursa'nın havasını ve suyunu maalesef kirletti. Diyarbakır'dan yatırım çağrısını dinlerken arıtma tesislerine önceliğin

verildiğini duyunca biraz rahatladım ama yine de Diyarbakır gelecekte Bursa gibi olmak istemiyorsa şimdiden önlem almalı.

Çünkü Diyarbakır Ticaret Borsası Başkanı Engin Yeşil'in görüşme sırasında söylediği mercimekte Türkiye birinciliği, buğdayda ikincilik pamukta 4'üncülük canlı hayvan varlığında ikincilik çok önemli veriler, fabrika kurup üretim yapacağız diye bu alanlar gerilerse Türkiye için kayıp olur. O yüzden tarıma dayalı sanayiyi de Diyarbakır göz ardı etmemeli. Çünkü pandemi sonrası yaşanan gelişmeler tarımın dünyanın en stratejik alanı olduğunu bizlere gösterdi.