Eski Bursa ve Mudanya geri gelmez Tirilye'nin şansı hâlâ var

Kentler de insanlara benzer. Binlerce yıllık değerlerinin ne kadar önemli olduğu elinden kayıp gittiğinde anlaşılır.

160 bin nüfuslu Bursa, göçten önce önüne yeşil sıfatı eklenecek kadar doğayla iç içe bir Anadolu kentiydi. Son 60 yılda sanayi ile başlayan yoğun göç, Mimar Mithat Kırayoğlu'nun deyimiyle kenti 'obez' hale getirdi.

Ne tarihi değerler kaldı, ne de yeşil.

Kayıp giden değerlerin son yıllarda farkına vardık. Hanlar bölgesinde olduğu gibi beton yığınlarını kaldırmak için milyonlarca lira para ve emek harcıyoruz.

Peki, bunu yaptığımızda eski Bursa ve hanlar bölgesi geri gelir mi? Belki o bölge için olabilir ama Bursa için bu saatten sonra asla geri dönüş mümkün değil.

Aynı gerçek Mudanya için de geçerli. Kentin batıya yönelişiyle birlikte Bursa artık Mudanya'ya akıyor. Tepeler ve kentin girişi, beton yığınlarıyla Mudanya'yı kuşattı bile.

Yine Kırayoğlu'na göre, Mudanya'nın da eskiye dönme şansı yok. Bu aşamadan sonra 3 milyonluk metropolün Mudanya'ya akmasına hazırlıklı olmak gerekiyor.

Ama bir yer var o da Tirilye... Onun şansı devam ediyor. Nedeni ise 1981 yılında koruma altına alınması ardından 1992 yılında tarihi bölge ve çevrisi için getirilen koruma amaçlı Türkiye'nin ilk imar uygulama planı. Onun altında da yine Kırayoğlu'nun imzası var.

1989 yılında SHP'den Büyükşehir adayı olan Kırayoğlu'nun seçimi kaybetmesine o dönemin belediye başkanı merhum Fuat Özkan'ın kadar sevinen olmamıştır sanırım. Hemen göreve çağırıp koruma imar planını istemiş. Kırayoğlu da hazırlamış.

Tirilye'nin korunarak bu günlere gelmesi bu plan sayesinde oldu.

Tirilye korunmuş olsa da yorgun ve eskimiş. Onun eski ihtişamlı günlerine kavuşmasının miladı ise Mudanya Belediye Başkanı Hayri Türkyılmaz'ın Taş Mektep projesini başlatması oldu.

Bu projeyle birlikte yine Türkiye'de bir ilk olan Tirilye Kentsel Tasarım Rehberi çalışması başlatıldı.

Dün Mudanya'da düzenlenen Tarihi Kentler Birliği Tirilye Çalıştayı'nda Kentsel Tasarım Rehberi projesi ele alındı.

Çalıştayda konuşan ve aynı zamanda ÇEKÜL Vakfı Başkan Yardımcısı olan Kırayoğlu, uzun uzun projeyi ve Kentsel Tasarım Rehberi'ni anlattı.

Kentlerde planları, projeleri ve ruhsatları biliyoruz. Kentsel tasarım projeleri ve rehberliği dünyada uygulanan farklı bir disiplin. Daha önce ülkemizde yoktu. Tarihi Kentler Birliği ve ÇEKÜL'ün önerisiyle zorunluluk haline geldi. Mudanya bu konuda Türkiye'ye örnek ve model olacak projesini tamamlanırsa Tirilye ayağa kalkacak ve eski ihtişamlı günlerine geri dönecek.

TİRİLYE'DE NELER YAPILACAK?

Uygarlık tarihinin bütün halkalarını yaşamış ve birbirine eklemiş bir Tirilye'de yapılan çalışmalarının amacının eski kenti koruyarak geleceğe taşımak olduğunu vurguladı. Ve şöyle devam etti:

'Bunun için öncelikle kent omurgasını ayağa kaldıracağız. Sokak sağlıklaştırma projeleriyle, mimari projelerle, kötü durumdaki sivil mimarlık örneği yapıların yenilenmesiyle, bina cephe düzenleme çalışmalarıyla, Taş Mektep Meydan Projesi, Dündar Evi, Tüccar Evi ve Zeytinyağı Müzesi'nin kamulaştırılmasıyla, bölge otoparkı ve yayalaşmış sokaklarıyla Türkiye'ye öncülük yapacak tarihi bir yerleşim haline gelecek'

Çalıştay kapsamında Tirilye teknik gezisinin yanı sıra Tarihi Kentler Birliği üyesi belediyelerde koruma uygulamalarında yer alan teknik personelin katıldığı atölye çalışması yapıldı.

NİHAİ HEDEF UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİNE GİRMEK

Tirilye Kentsel Tasarım Rehberi'nin model alındığı toplantıda, Kırayoğlu'nun yanı sıra Prof. Dr. Yusuf Oğuzoğlu ve ÇEKÜL Vakfı Başkan Yardımcısı Faruk Göksu da sunum yaptı. Etkinlik kapsamında ÇEKÜL Vakfı kurucularından olan ve halen yönetim kurulu üyeliği görevinde bulunan Hasan Özgen'in hazırladığı Mudanya belgeselinin gösterimi yapıldı.

Çalıştayda konuşan Mudanya Belediye Başkanı Hayri Türkyılmaz da, Tirilye'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne girmesinin ilk adımını Kentsel Tasarım Rehberi ile attıklarını vurguladı. Bu süreçte Taş Mektep'in lokomotif görevi üstlendiğini işaret eden Türkyılmaz, proje hakkında şu bilgileri verdi:

"Kaba inşaatı tamamlanan Taş Mektep'in iç fonksiyonu, aslına uygun hale getirilerek müze ve eğitim işlevi ile yaşatılacak. İçerisinde hediyelik eşyaların, kütüphanenin, kafenin bulunacağı Taş Mektep, tasarım rehberimizin lokomotifi olarak vizyonumuzu yansıtacak. Hayallerimizi diri tutarak, yeşille mavinin buluştuğu bu güzel kenti geleceğe hep birlikte taşıyacağız" dedi.

Bu arada, bugün Mudanya ilk kez Tarihi Kentler Birliği Bölge Toplantısına ev sahipliği yapacak. "Tarih İçinde Mudanya" panelinde Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin Mudanya'nın Arkeolojik Mirasını, Düzce Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Oğuzoğlu Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Mudanya'yı, Bursa Alan Başkanı Prof. Dr. Neslihan Dostoğlu ise Tarihi Kentlerde UNESCO Süreci ve Alan Yönetimi'ni anlatacak.

Toplantı Mudanya Belediye Başkanı Hayri Türkyılmaz, Tarihi Kentler Birliği Genel Sekreteri Sezer Cihan'ın değerlendirme konuşması ile Tarihi Kentler Birliği Başkanı, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Hayrettin Güngör'ün kapanış konuşmasıyla sona erecek.