Koronavirüs aşısında yarışı kim kazanacak?

Çin'den başlayıp dünyaya yayıldığı günden beri koronavirüs ile ilgili umutlar hep aşıya odaklandı. Geçen süreçte tedavi yöntemlerinde elde edilen önemli ilerleme sayesinde ölüm oranları düşürülse de 'İşte koronanın ilacı bu' denilecek bir gelişme ise henüz sağlanmadı.

Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Ekim-kasım aylarında ölümlerin daha da artacağı uyarısı endişeleri bir kat daha arttırıyor.

O yüzden dünya aşıyla ilgili araştırmaları nefesini tutarak izliyor.

Peki, aşı çalışmaları ne durumda ve yarışı kim kazanacak?

Uzmanı olmadığım için kesin yanıtı veremeyeceğim ama klasik bir sözdür; gazeteci her şeyi bilmez ama bilgiye ulaşmanın yolunu bilir. O yöntemi kullanarak sürekli yayınları izlemeye çalışıyorum. Elde ettiğim bilgileri sizinle paylaşayım:

DSÖ verilerine gör, koronoavirüse karşı aşı geliştirme çalışmalarında aralarında Türkiye'nin de bulunduğu 10'dan fazla ülkede yaklaşık 180 aşı çalışması devam ediyor.

Bunlardan 34'ü klinik aşamasını geçti ve insanlar üzerinde deneniyor. 20'den fazla aşı adayı da daha geniş kitleler deneylerine devam ediyor. Dün de Çin'de geliştirilen aşılardan biri Hacettepe Üniversitesi'nde gönüllüler üzerinde uygulanmaya başladı.

Aşıların bir kısmı DNA bazlı diğerleri öldürülmüş veya zayıflatılmış virüs kullanılarak yapılıyor.

Dünyadaki aşı çalışmalarında binlerce gönüllüyle gerçekleştirilen üçüncü faza geçmiş 10 aşı adayı var. Bunlardan dördü Çin merkezli şirket ve kuruluşular ile ABD, İngiltere, Avustralya ve Rusya.

Normalde aşı çalışmalarının bu kadar kısa sürede tamamlanması geçmiş deneyimlere göre neredeyse imkansız. Ancak koronada durum biraz farklı. Çünkü bazı şirketler daha önce Mers ve Sars'a karşı geliştirilmek istenen aşı çalışmalarını koronaya adapte ettiler. Çünkü korona bu virüsle aynı aileden.

Kazanılan zamana rağmen aşı adayları insanlar üzerindeki denemeleri başarıyla tamamlasalar bile onay ve üretim sürecinin zaman alacağı tahmin ediliyor. Aşı adayları insanlar üzerindeki denemeleri başarıyla tamamlasalar bile onay ve üretim sürecinin belli bir süre alabilecek. En iyimser tahmin; bu yılın sonu.

Aşı ne kadar güvenli olacak?

Aşı çalışmaları zorlu bir süreç. Tam ilerleme kaydedilirken karşılaşılan sorunlar nedeniyle şirketler çalışmalarını askıya alabiliyor. Örneğin Oxford Zeneca geliştiği aşı da bir denekteki semptomların nedeniyle durdurma kararı almıştı. Sevindirici olan gelişme ise bu çalışmanın yeniden başlaması oldu.

Bu arada, aşı ile ilgili endişe edilen güvenliğin en yüksek öncelik olarak belirlenmesi konusu geçtiğimiz günlerde 9 büyük ilaç şirketinin imzaladıkları anlaşmayla çözüme kavuşturuldu. Şirketler yüksek bilimsel etik standartlarının yanı sıra küresel erişim için de söz verdiler.

UMUDUMUZ TRUMP VE SİYASET ENDİŞESİ

Kişisel olarak beklentim; kasım ayında ABD başkanlık seçimlerinde Trump'un koltuğunu korumak için aşı ile ilgili müjdeyi vereceği yönündeydi.

Yani umudumuz Trump'tı...

Ancak işin içine siyasetin girmesi bazı insanlarda ölümcül sonuçlara yol açabilecek aşının dağıtıma sokulması riski bilim dünyasında endişeye neden oluyor. O yüzden DSÖ başta Rusya olmak üzere ülkelerden yerleşik kurallara uyma çağırısı yapıyor.

Kimlere ve nasıl dağıtılacak?

Aşının bulunup olumlu sonuç alınması da sorunu çözüme kavuşturmuyor. Böylesine büyük bir ölçekte hammadde ve aşıların tüm dünyaya dağıtılması da planlama gerektiriyor. Geçtiğimiz günlerde Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği açıklama yapmıştı. Aşının tüm dünyaya ulaşması için 8 bin jumbojet ihtiyaç duyulacakmış.

Aşının kime ne zaman ulaşacak sorusunun yanıtı yok. Bu yüzden şimdilik en iyi yöntem korunmaya önem vermek. Hem kesin tedavi hem de aşı için hala zaman var.

TARİHİ KENTLER MUDANYA'DA BULUŞUYOR

Bursa, Tarihi Kentler Birliği'ne geçmişte birkaç kez ev sahipliği yapmış, hatta önemli ödüllerin büyük bölümünü de kazanmayı başarmıştı.

Tarihi Kentler Birliği'nin yarışmalarında son yıllarda Mudanya'nın yıldızı parlıyor. İki yıldır önemli ödülleri almayı başaran Mudanya Belediyesi, bu hafta sonu Tarihi Kentler Birliği'ne ev sahipliği yapacak. Bu programla birlik ilk kez Bursa'nın bir ilçesinde toplanmış olacak.

Tarihi Kentler Birliği'nin yılın ilk bölge toplantısı olma özelliği taşıyan programda 'Tarihi Kentlerde Kentsel Tasarım Rehberi' teması ele alınacak.

Türkiye'de Kentsel Tasarım Rehberi'nin ilk örneği olan Tirilye Kentsel Tasarım Rehberi'nin model alınacağı toplantıya akademisyenler ve tarihi kentler birliğine üye belediye başkanları katılacak. Tirilye Çayıştayı, 18 Eylül Cuma günü ÇEKÜL Vakfı Başkan Yardımcıları Mithat Kırayoğlu ve Faruk Göksu, Prof. Dr. Yusuf Oğuzoğlu'nun 'Tarihi Kentlerde Kentsel Tasarım Rehberi' oturumuyla başlayacak.

2020 yılı ilk Bölge Toplantısı'nda ise Mudanya'nın geçmişten günümüze kentsel tarihi ve turistik değerlerine yönelik tanıtımı yapılacak. Oturum, ÇEKÜL Vakfı kurucularından olan ve halen yönetim kurulu üyeliği görevinde bulunan Hasan Özgen'in hazırladığı Mudanya belgeseli ve tanıtım filminin gösterimiyle başlayacak. "Tarih İçinde Mudanya" panelinde Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Şahin Mudanya'nın Arkeolojik Mirasını, Düzce Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Oğuzoğlu Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Mudanya'yı, Bursa Alan Başkanı Prof. Dr. Neslihan Dostoğlu ise Tarihi Kentlerde UNESCO Süreci ve Alan Yönetimi'ni anlatacak.

Toplantı Mudanya Belediye Başkanı Hayri Türkyılmaz, Tarihi Kentler Birliği Genel Sekreteri Sezer Cihan'ın değerlendirme konuşması ile Tarihi Kentler Birliği Başkanı, Kahramanmaraş Büyükşehir Belediye Başkanı Hayrettin Güngör'ün kapanış konuşmasıyla sona erecek.