Kriz yorgunu inşaat sektörü çıkış için destek bekliyor

Türkiye'nin en hızlı büyüme rakamlarını yaşadığı dönemde, lokomotif görevini inşaat sektörü yapmıştı.

Tıpkı turizm gibi 200 farklı iş alanını direkt veya doğrudan etkileyen sektörün ana girdilerinin büyük bölümü de ithalata dayalı olmadığı için ekonomiye de katkısı yadsınamaz ölçüdeydi. Bir de işin başka yönü var; Pandemi öncesi başka sektörlerde iş bulma olanağı bulamayacak olan 2 milyon 200 bin kişiyi doğrudan istihdam sağlanıyordu.

Kısa adı İMSİAD olan sektörün ana aktörlerinin örgütlendiği İnşaat Müteahhitleri Sanayici ve İş İnsanları Derneği, dün sorunlarını kamuoyuna duyurmak amacıyla basın toplantısı düzenledi.

Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Andıç'ın cümlelerinin her biri ekonomi sayfalarına manşet olacak içeriğe sahipti.

Aslında sektörün daralması 2016 yılında başladı. 2018 döviz krizi, ardından koronavirüs pandemisi tuzu biberi oldu. Geçen yıl yaz aylarında hükümetin aldığı teşvik tedbirleri ise saman alevi gibi sönüp gitti.

Andıç'ın aktardığı bilgiye göre, en önemli sorun inşaat girdi fiyatlarındaki aşırı yükselme. Bunu şöyle örneklemek mümkün. 4 Haziran tarihi baz alındığında, geçen bir yılda dolar yüzde 28,74, Euro 38,65, altın yüzde 42,10 artarken, inşaat demiri yüzde 116. 51 yükseldi.Sadece inşaat demiri de değil, sektörün bir temel malzemesi yüzde 100 ila 150 arasında zamlandı.

Peki, fiyatlar neden döviz artışının neredeyse 5 katına varacak biçimde yükseldi?

Yanıtı, Andıç verdi:

Kovid'in ilk çıktığı yer olan Çin'den mal tedarikinde yaşanan sıkıntılar, gözleri Türkiye'ye çevirdi. Döviz yükselmesi de ihracatın hevesini arttırınca daha önce iç piyasada kullanılan çok sayıda ürün dışarıya gitti. Arz-talep dengesinin iç piyasa aleyhine bozulmasıyla inşaat firmaları çok yüksek fiyattan hatta karaborsadan mal temin etmeye başladı. Bu yüzden fiyatlar deyim yerindeyse uçtu.

Yüksek malzeme girdisinin inşaata yanmasıyla konut fiyatları da aşırı biçimde yükseldi. Eskiden 500 bin liraya satılan daire bir milyon liraya çıktı.

Andıç, tam bu noktada ilginç bir saptama da yaptı: 2-4 yıl öncesine kadar düşük faiz sayesinde karı-koca çalışan bir çift, gelirleriyle daire alabilecekken, bu günümüzde imkansız hale geldi. Andıç'a göre, böyle giderse ev hayalinin uçup gitmesinin yanı sıra gecekondulaşma dalgası da yaşanabilir.

Sektörün yaşadığı bu kriz, Türkiye'de 6,7 milyon, Bursa'da da 70 bin deprem riski binanın kentsel dönüşüm projelerine de darbe vuruyor.

ÇÖZÜM ÖNERİLERİ VE BEKLENEN DESTEKLER

İMSİAD Başkanı Andıç, kriz yorgunu sektörün sorunlarını anlattıktan sonra çözüm önerilerini ve beklenen destekleri de açıkladı.

- Birincisi tıpkı sağlık sektöründe olduğu gibi kritik ürünlerin ihracına iç piyasa ihtiyacı tamamlandıktan sonra izin verilmesi. Geçen hafta bununla ilgili ilk adım atılmış, ahşap sektörüyle ilgili önlemler alınmıştı.

-Yine bununla bağlantılı olarak aşırı zamlara Ticaret Bakanlığı'nın müdahale etmesi, Rekabet Kurulu ve Cumhurbaşkanının bir an önce devreye girmesi, iç piyasada aşırı yükselen hammadde, yarı mamul fiyatlarının devlet tarafından sübvanse edilmesi.

-Kamuya iş yapan müteahhitlerin hak edişler ve fiyat farkı ödemelerinin zamanında yapılması, bu ödemeleri yapamayan müteahhitlere tasfiye hakkı verilmesi, sektör temsilcilerinin kredi borçlarının 6 ay ertelenmesi, kredi faizlerinin düşürülmesi,

-Düşen konut satışlarının yeniden canlanması için faizlerin birin altına düşürülmesi ve birinci el konut satışlarına ilişkin kampanyalar düzenlenmesi, ilk kez ev, ofis, dükkan veya fabrika alanların tapu harcından muaf tutulmaları,

Bursa ile ilgili beklentiler ise şöyle: Arsa stokunun azalması, Tip İmar Yönetmeliği'nde Bursa'ya göre düzenleme yapılması, imar davalarında iptaller ile kamudaki esnek çalışma yüzünden yaşanan aksaklıklar.

Tip İmar Yönetmeliği açmak gerekirse; Bir arsadan elde edilen inşaat alanı yönetmelik nedeniyle yüzde 20-30 oranında azaldı. Bu da Bursa'da gayrimenkul fiyatlarının yükselten gizli bir nedene dönüştü. Bursa'daki sektörün beklentisi, bağımsız çatı dubleksleri ve eğilimli arazide kod farkından dolayı bahçe katlarına izin verilmesi.

'HERKES TOPU BİR YERE ATIYOR BİZ DE KALDIK ORTA YERDE...'

Toplantıda Olay Gazetesi Köşe Yazarı Mustafa Özdal, Başkan Andıç'a Mudanya ve Güzelyalı'da yaşanan imar sorunundaki son durumu sordu. Andıç da sözü Başkan Yardımcısı ve Mudanya Komisyonu Başkanı Mehmet Kurt'a verdi.

Çok küçük bir nedenden kaynaklanan problemin sorun yumağı haline geldiğini ve 50 müteahhidin 2 yıldan beri mücadele ettiğini belirten Mehmet Kurt, gelinen nokta itibarıyla bir arpa boyu yol alamadıklarını söyledi.

Kıyı Kanunu ile başlayan sorunun şu anda Zeytin Yasası'na aykırılığa dönüştüğünü kaydeden Kurt, şöyle devam etti:

'Şu anda Güzelyalı'da 1350, Mudanya Halitpaşa Mahallesinde 2 bin 500 daire sorun yaşıyor. Vatandaşlar belki bunun tam farkında değil ama biz çözmeye çalışıyoruz. Cumhurbaşkanına söyleyelim torba kanunla bir kere mahsus af çıkması için Ankara'da Bursa ve Trabzon milletvekilleriyle görüştük. Ancak iş zeytin yasasıyla ilgili olduğu için muhalefetin tepkisi nedeniyle çözüm üretemedik. Mudanya'da inşaatlar durdu. Belediye tespitleri yaptı. En son Zeytin Enstitüsü, inceleme yapıp burada tekrar zeytinliğe dönüş olamayacağını rapor ederse belki bir çözüm olabilir'

Mehmet Kurt, son cümlesinde ise çözümsüzlüğü anlatmak için Karadeniz şivesiyle 'Herkes topu bir yere atıyor. Biz de kaldık orta yerde' dedi.