Srebrenitsa; unutmadık, unutmayacağız Bilge Kral

Avrupa'nın göbeğinde İkinci Dünya Savaşı'nın ardından yaşanan ve insanlık tarihine kara bir leke olarak geçen Srebrenitsa soykırımının üzerinden 26 yıl geçti.

En büyük insanlık trajedilerinden biri olan bu soykırımın sorumluları cezalandırıldı ama Srebrenitsa hala Avrupa'nın kanayan yarası devam ediyor.

Çünkü aradan geçen 26 yıla rağmen hala acımasızca katledilenlerin cenazeleri daha doğrusu onlardan geriye kalan birkaç parça, her yıl 11 Temmuz'da Potoçari'deki anıt mezarlıkta toprağa verilmeye devam ediyor. DNA araştırmaları sonucu belirlenen 19 Bosnalı Müslüman'ın cenazesi bugün düzenlenecek törenle toprağa verilecek.

Boşnak kurbanların aileleri ise çeyrek asır sonra da olsa sevdiklerini toprağa vererek artık ziyaret edebilecekleri bir mezarlarının bulunmasının buruk huzurunu yaşayacaklar.

Bilge Kral Aliya İzzetbegoviç'in savaşın sona ermesinin ardından söylediği 'Savaşta büyük zulme uğradınız. Zalimleri affedip affetmemekte serbestsiniz. Ne yaparsanız yapın, ama soykırımı unutmayın. Çünkü unutulan soykırım tekrarlanır' sözlerinin gereğini yerine getirmek amacıyla o günleri anlamak ve gelecek nesillere aktarmak gerekiyor.

Artık tarihe mal olan bu sözler aslında sadece bize değil, tüm insanlığa bir vasiyet niteliği taşıyor.

Unutmadık, unutmayacağız Bilge Kral...

***

Unutmamak için hatırlamakta fayda var. Peki, Srebrenitsa'da neler olmuştu?

Srebnitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından Birleşmiş Milletler bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi. (Bir hatırlatma daha bu Hollandalı askerler cezalandırılmadıkları gibi ödüllendirildiler.)

Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.

Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.

Bu yıl, 19 soykırım kurbanının defnedileceği Potoçari Anıt Mezarlığı'na bugüne kadar 6 bin 652 soykırım kurbanı defnedildi. Binin üzerinde soykırım kurbanının cesetlerine ise henüz ulaşılamadı.

Bir hatırlatma daha; Hollanda'nın Lahey kentindeki Uluslararası Ceza Mahkemeleri Rezidüel Mekanizması (IRMCT), geçen ay soykırım suçlamasıyla yargılanan eski Sırp komutan Ratko Mladic'in müebbet hapis cezasını onadı. Mladic'in temyiz başvurusu ise reddedildi.

MARŞ MİRA HAFIZAMIZA KAZINDI

'Unutmamak' adına gerçekleştirilen ve bugün artık barış olarak adlandırılsa da ölüm yürüyüşü olarak bilinen Marş Mira'nın bu yıl 17'ncisi koronavirüs gölgesi altında düzenlendi. Geçtiğimiz yıllarda 10 binlerin katıldığı yürüyüş, başlangıç noktası olan Nezuk'tan başlayan yürüyüş bugün yine Potoçari'deki Anıt Mezarlıkta sona erecek.

Dönemin Basın Halkla İlişkiler Müdürü Saffet Yılmaz'ın önerisi üzerine 2017 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği programla 'ölüm yolu'ndaki Marş Mira yani barış yürüyüşüne bir grup Bursalı gazeteci ile birlikte katılmıştık. İyi ki de katılmışız.

Birçok arkadaşımız yolculuğun otobüsle olacağını, üç günde 100 kilometre yolu yaya olarak kat edeceğimizi öğrenci geziye katılmaktan vazgeçmişti. Arkadaşım Adnan Baştopçu ile birlikte cesaret edip katılmış ve geceleri dağlarda kurulan çadırda kalarak 3 günde 100 kilometre yolu kat etmiştik. Yürüyüş aslında tersine istikamette yapılıyor. Yani kurtuluş noktası olan Nezuk'ten soykırımın gerçekleştiği Potoçari'deki akü fabrikasının önüne kadar.

Yürüyüşün her etabı aradan geçen yıllara rağmen kimi zaman kurşun ve kan izleri, kimi zaman yakılıp yıkılmış bir ev görüntüsü ile soykırımın izlerini taşıyordu.

2017 yılındaki yazımdan alıntı yapayım:

Yürüyüşte en çok etkilendiğimiz konu, Aliya İzzetbegoviç'in 'Geleceğimizi geçmişimizde aramayacağız. Kin ve intikam peşinde koşmayacağız' sözleriyle anlam bulan Boşnakların tavır ve beklentileriydi.

İntikam peşinde olmayan Boşnaklar, Türkleri yanlarında görmekten mutluluk ve gurur duyuyor. Bir bölümü Sırp Cumhuriyeti bölgesindeki bu yürüyüşe ilgi ve Türkiye'den katılım dosta güven düşmana gözdağı etkisi yapıyor. Güçlü bir Türkiye'nin kendilerinin en büyük güvencesi olduğunu her fırsatta dile getirmekten de kaçınmıyorlardı.

ULUDAĞ ZİRVESİNE ANMA YÜRÜYÜŞÜ

Srebrenitsa'daki anma törenlerine her yıl Türkiye'den geniş katılım olurdu. Bu yıl ki törenler yine pandemi gölgesinde geçecek. Bu yılki törene Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Serdar Çam, Milli Savunma Komisyonu Başkan Vekili ve TBMM Bosna-Hersek Dostluk Grubu Başkanı AK Parti Bursa Milletvekili Refik Özen, dostluk grubu başkan vekili AK Parti Ali Özkaya, AK Parti MKYK Üyesi Emre Ete katılacak.

Refik Özen, geçen hafta TBMM Genel Kurulunda yaptığı konuşmada, Srebrenitsa soykırımından sağ kurtulan bir Boşnak'ın sözlerini aktardı. Duygu dolu bu konuşmanın bir bölümünü yazayım:

'Doğum yeri sadece bir coğrafi gerçektir; Ölüm yerimiz ise , inandıklarımızı , inançlarımızı , yaptığımız ve ölüm bizi yakalayana dek ,sonuna kadar sadık kaldığımız seçimlerimizi ifade eder."

Bu arada, 2017'deki yürüyüşe birlikte katıldığımız Prof. Dr. Erkan Işığıçok, Dr. Hüseyin Hüsnü Serdar, Feridun Baykara ve Ali İştem, Marş Mira'yı unutmamak adına bugün Bursa'da anma etkinliği düzenleyecekler. Aslında hepimiz tekrar o toprakları görmek ve dayanışma içinde olduğumuzu göstermek istiyoruz. Ancak pandemi koşulları elvermediği için Bursa'dan kardeşlerimize 'unutmadık' mesajını yollayacağız.

Bugün sabah Mihraplı'daki Srebrenitsa çiçeği önündeki anmadan sonra aynı grup 26'ncı Marş Mira anması adına Birinci Uludağ Zirve yürüyüşünü gerçekleştirecek.