Tarladan seraya dönüş ve enflasyon pazarda fiyatları uçurdu

Türkiye'de son aylarda en çok tartışılan konulardan biri gıda ürünlerindeki artış. Bu, en son açıklanan enflasyon rakamlarına da yansıdı.

TÜİK'in Eylül ayına ilişkin tüketici fiyatlarında yıllık enflasyon yüzde 19,58 oldu. Yıllık çekirdek enflasyon ise yüzde 16,98 olarak gerçekleşti. Gıda fiyatlarında yıllık artış ise yüzde 28,8 olarak kaydedildi.

Üretici fiyat endeksindeki rakamlar ise bir önceki yıla göre yüzde 43,96 arttı. Aylık bazda ise üretici fiyat endeksindeki artış yüzde 1,55 olarak gerçekleşti.

Bu açıklamanın ardından sosyal medyadan takip ettiğim Bloomberg HT Tarım Editörü İrfan Donat, TÜİK verilerini baz alarak fiyat artışlarını ürünlere yansımasını aktardı: En yüksek artış yüzde 70 ile yumurta ve domateste. Bunları yüzde 69'la tavuk eti, yüzde 58'le patates, yüzde 52 ile ayçiçeği yağı, yüzde 50 ile mercimek, margarin, yüzde 42 ile nohut, yüzde 40'la mısırözü yağı, yüzde 34-35 ile süt, peynir, yoğurt, yüzde 35-38 ile salam, sucuk, sosis, yüzde 30 ile balık, yüzde 28,5 ile makarna, yüzde 28'le ekmek ve yüzde 25 ile dana eti izledi.

Enflasyondaki artış toplumun çeşitli kesimlerden yankı buldu.

Geçen hafta, doğalgaza yapılan zamların sanayicilerin omuzlarındaki yükü katladığını ve iş dünyası adına yüksek oranlı zam kararının gözden geçirilmesini isteyen TÜGİAD Genel Başkanı ve DOSABSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Nilüfer Çevikel, sosyal medya hesabından enflasyon değerlendirmesi yaptı:

'Enflasyon, üretici fiyatlarında yüzde 44 artış ile yükselişini sürdürüyor. Sürekli artan sanayici üzerindeki maliyet yükünün azalması için fiyat istikrarı politikasının kararlılıkla uygulanması gerekmektedir. Sağlıklı büyümenin yolunun, düşük enflasyondan geçtiğini unutmamalıyız'

'Enflasyon dünyanın sorunu' diyen Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) Yönetim Kurulu Başkanı Ergun Hadi Türkay ise 'Bu durum pandemi etkisini azaltmak için para basılması nedeniyle tüm dünyada beklenen bir şeydi. Şimdi ekonomiler toparlanmaya çalışırken buna bir de enerji krizi eşlik ediyor. İşimiz kolay değil ama doğru bir planlama ile buradan da en az hasarla çıkabiliriz' değerlendirmesini yaptı.

Türkay, tırmanışını sürdüren enflasyonun 1990'lardaki gibi kronik bir sorun haline gelmemesi için alınacak önlemleri iş insanları olarak konuşmaya açık olduklarını da sözlerine ekledi.

Artışlar konusunda hükümet de bir süre önce harekete geçmişti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ABD dönüşü uçakta yaptığı açıklamaların ardından tarım kredi kooperatifinde alışveriş yapması gündemin de bu konuya odaklanmasını sağladı. Yeni yasama yılında TBMM gündeminde de Hal Yasası yer alıyor.

PAZARIN NABZI VE BAŞKANDAN KDV ÖNERİSİ

Yazılarımı takip edenler bilir; haftada bir gün ya Reyhan ya da Gemlik pazarını dolaşmazsam eksiklik hissederim.

Dün Gemlik Salı pazarındaydım. Sonbahar döngüsü yani tarladan seraya geçiş, enflasyonla birleşince pazardaki sebze ve meyve fiyatlarını adeta uçurmuş. Pazar yine rengarenk ama zamlı fiyatları görünce insanın pek neşesi kalmıyor.

Birkaç örnek vereyim: çeri domates 18 lira olmuş, normal domates ise 7,5 lira. Patlıcan, kabak, taze fasulyede geçen ayki rakamları bulmak mümkün değil. Üç aylık bir aranın ardından Pazar tezgahında yeniden boy gösteren brokoli ise 15, karnabahar 25 lira.

Hem fiyatları sormak hem de önerilerini sormak üzere Bursa Seyyar Pazarcılar Odası Başkanı Refik Aksu'yu aradım. O da çeri domatesin 18 liraya çıktığına inanmadı. Hale ve Antalya'ya sordu. Antalya çıkışı 12 lira, Bursa halinde ise dün sabah 12-15 lira arasında olduğunu teyit etti.

Geçiş dönemlerinde bu tür yüksek fiyatların oluştuğunu vurgulayan Refik Aksu, iki temel konu üzerinde öneride bulundu. Bunlardan biri Pazar ürünlerindeki KDV oranları. Yüksek vergilendirmenin hem kayıtdışına yönlendirdiğini hem de fiyat artışlarına neden olduğunu ifade eden Aksu, 'Halden tüketicinin poşetine girinceye kadar vergi oranı yüzde 13'e ulaşıyor. Bu oran yüzde bire düşürülürse hem vergideki kayıp kaçak önlenir hem de fiyat istikrarı sağlanır' dedi.

Aksu, seçildiği günden beri pazarlardaki 4.99, 9.99 veya yarım kilosu 10 lira gibi aldatıcı etiketlerle mücadele başlatmıştı. Yönetimiyle birlikte Pazar Pazar dolaşarak bunun önlenmesinde başarılı oldu. Aksu'ya göre, en büyük rakipleri olan süpermarketlerde aynı yanıltıcı etiket uygulaması devam ediyor. Ayrıca pazarlarda esnaf arası rekabet olduğu için fiyatlar hala uygun durumda.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın tarım kredi kooperatifleriyle ilgili açıklamalarını da değerlendiren Aksu, 'belki kuru bakliyat, yağ ve diğer ürünlerde denge sağlanabilir ama taze meyve sebzede yine sorun yaşanır. Pazarcıdan daha uygun fiyata kimse satamaz. O yüzden buranın vergi indirimi gibi teşviklerle desteklenmesi gerekir' dedi.

Aksu'nun üzerinde durduğu diğer bir konu ise tarımda planlama. Plansız tarım yüzünden bir ürün bu yıl ucuzken önümüzdeki yıl pahalı hale geliyor. Buna örnek olarak geçen yıl patates ve soğanda yaşananları, bu yıl da çeri domatesteki artışı gösteren Aksu, Türkiye'nin tarımda bir an önce planlı üretime geçmesinin kaçınılmaz olduğuna dikkat çekti.

GELECEK'TEN SICAKSU'YA ÖĞRENCİLER İÇİN APART YURT ÖNERİSİ

Gelecek Partisi Bursa İl Yönetimi, dün yaptığı toplantıda Bursa'nın sorunlarını masaya yatırdı. Toplantıda görüşülen önerileri ise Gelecek Partisi İl Başkanı Alpaslan Yıldız duyurdu.

Bursa'yı sevdiklerini ve sorunlarına çözüm bulmak için çalıştıklarını ifade eden Yıldız, önümüzdeki günlerde il başkanlığı bünyesinde oluşturulan komisyonların hazırladıkları projeleri kamuoyuna açıklayacaklarını söyledi.

Yıldız, bugünlerde tartışma konusu olan Sıcaksu bölgesi için apart yurt önerisinde bulunarak, kiraların yüzde 60 artmasının üniversiteli gençleri çadır seçeneğine mahkum ettiğini savundu. Yıldız, 'TOKİ burada konut yerine "Apart Daireler/Yurt" yaparsa öğrenciler için uygun konaklama seçenekleriyle bir tercih sebebi olur. 3 yıl sonra yurt sorununun olmayacağı da düşünüldüğünde Sıcaksu'daki Apart daireler turizme kazandırılarak bir taşla iki kuşta vurulmuş olacaktır' dedi.

Yıkıldığında tarihi kimliği korunacak denilen Tolon fabrikasının yeniden yapılarak kültür ve eğitim merkezine dönüştürülerek kadınlara kazandırılmasını da öneren Yıldız, Timsah Arena'nın atıl durumda bulunan bölümlerinin kadın odaklı kooperatiflere tahsis edilmesini istedi.