Zeytinin var yılında; maliyet yüksek, ürün ucuz, üretici mutsuz

Tüm semavi dinlerden eski Yunan mitolojisine kadar nereye baksanız zeytin ağacı hayat kaynağı ve sonsuzluğun sembolü olarak görülür ve ölümsüz ağaç olarak nitelendirilir

Mitolojide, Athena’nın zeytin ağacından bir dal kırıp Poseidon’a vererek düşmanlığın sona ermesi üzerine ayrıca barış sembolü olma özelliğini de kazanır.

Birçok araştırmaya göre, zeytininin anavatanı ise Bursa’dır. Sofralık Gemlik tipi zeytin ilk Trilye’de ortaya çıkmış ve tüm bölgeye yayılmıştır.

Son 20 yılda Ege ve Akdeniz’den ta Gürcistan’a kadar değişik bölge ve ülkelerde ilgi gören zeytinin anavatanında ise ekili alan miktarı her geçen yıl azalıyor. Zeytin 2 bin yıl yaşayan bir ağaç kestiğinizde yerine yenisi konulamıyor. Yine de zeytin denince herkesin akalına adını tescil ettiren Gemlik geliyor.

Zeytinde bu sene özellikle yağlık zeytinde var yılı yaşanıyor. Ancak maalesef birçok tarımsal üründe olduğu gibi dertler aynı; maliyet yüksek, ürün ucuza satılıyor ve dolayısıyla üretici mutsuz.

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım, birçok tarımsal ürün gibi zeytini de en iyi takip edenlerden biri. Dünyadaki üretim rakamlarını ondan alıp, görüştüğüm üreticilerin beklentilerini aktarayım.

Ne de olsa 50 yıldan beri Gemlik’te yaşayan biri olarak zeytin üreticileriyle birlikteyim.

Genel olarak bakarsak;

Dünya zeytinyağı üretiminin büyük bölümü Avrupa’da gerçekleşiyor. En çok üretimin olduğu İspanya, dünya üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını sağlıyor. İki yıl üst üste kuraklık yaşayan ve bundan en çok etkilenen İspanya’da üretim yarı yarıya düştü. Bu sezon (2024-2025) İtalya hariç diğer üretici ülkelerin tamamında çok iyi rekolteler var.

Ülkeler bazında yapılan rekolte tahminine göre; İspanya 1 milyon 260 bin ton, İtalya 224 bin ton, Yunanistan 285 bin ton, Tunus 205 bin ton, Türkiye 475 bin ton, Fas 115 bin ton, Portekiz 195 bin ton ve diğer ülkeler 520 bin ton olmak üzere toplam dünya zeytinyağı üretimi 3 milyon 279 bin ton olacak.

Rekolte yüksek olunca İspanya’da Ekim ayında; sızma zeytinyağı fiyatları yüzde 8 oranında, yüzde 1 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatları yüzde 10 oranında düştü. Kasım ayında da bu düşüş devam etti ve sızma zeytinyağı fiyatları yüzde 22 oranında, yüzde 1 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatları yüzde 20 oranında düşüş kaydetti.

Böylece sezon başından Aralık ayı başına kadar sızma zeytinyağı fiyatları yüzde 33 oranında, yüzde 1 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatları yüzde 29 oranında düştü.

Üretim artışı dolayısıyla dış piyasalarda oluşan düşüş Türkiye’ye de yansıdı. Bu yılın başında 350-400 liraya ulaşan zeytinyağının fiyatı yeni ürünün çıkmasıyla yüksek maliyet artışlarına rağmen 300 liraya düştü.

ÜRETİCİ MARMARABİRLİK VE HÜKÜMETTEN NE BEKLİYOR?

Zeytin ölümsüz ağaç olmasına rağmen verim alınması için emek ister. İlacını, gübresini vermek bir yana kış soğukta o kıymeti ürünü toplamak da bir o kadar zahmetlidir. Bakarsanız o da sizi güldürür. Ancak bu yıl üretim bol olmasına rağmen üreticinin yüzü gülmüyor.

Çocukluğundan beri zeytin üretmekten vazgeçmeyen Karsak köyündeki okul arkadaşıma durum nasıl diye sordum. Bir dokun bir ah işit misali anlatmaya başladı. Bugünlerde zeytin topladığı için yevmiyelerdeki artış canını yaktığı için ondan başladı.

Geçen yıl 600-700 lira olan zeytin toplama yevmiyesi 1300-1500 liraya çıkmış. İlaç ve gübre ise geçen yıla göre iki kat artmış.

Peki, ürün fiyatı?

Bu yıl yağlıkta zeytinin var senesi Marmarabirlik yağlık zeytini 45 liradan alıyor ama tamamını değil kota var. Dolayısıyla fazla zeytini tüccar alıyor. Üretim bol olduğu için serbest piyasada yağlık zeytinin kilosu 30-35 lira civarında. Geçen yıl 55 lira olan yağlık zeytin neredeyse yarı yarıya düşmüş.

Zeytinin fiyatı düşünce zeytinyağı da 300 liraya kadar inmiş.

Arkadaşım bu yıl üretim bol olmasına rağmen zarar edeceklerini de söyleyip, ekliyor; 60 yaşındayım çocukluğumdan beri bu işle uğraşıyorum. Hiçbir sene bu kadar karamsar olmamıştım.

Çözüm ne peki?

Birincisi Marmarabirlik kotaları arttırarak piyasada dengeyi sağlamalı, ikinci de pirimin arttırılması.

Bir hatırlatma da yapayım; Resmi Gazete’nin 24 Ağustos 2024 tarihli sayısında yayınlanan 2024 yılı tarımsal destek kararnamesine göre zeytinyağı için kilo başına 100 kuruş, dane zeytin için 20 kuruş fark ödemesi desteği (destekleme primi) verilecek.

Zeytinle ilgili her yazı yazdığımda Gemlik’te yapılan bir duayı eklerim. Bu yazıyı da aynı dua ile tamamlayayım:

‘Allah ömrünü zeytin ağacı gibi uzun, bedenini zeytinyağı gibi sağlıklı ve yuvanı da zeytin taneleri gibi bereketli yapsın’

BURSA’DA BÜYÜK KASTAMONU BULUŞMASI; İSMAİL TİFTİK UNUTULMADI

‘İki şehir tek yürek’ ne güzel bir slogandı.

Merhum İsmail Tiftik uzun yıllar boyunca Bursa ve Kastamonu arasında dostluk köprüleri kurmak için üretmiş ve çok da güzel projeleri hayata geçirmişti.

Tiftik’in temellerini attığı Bursa Kastamonu Dernekler Federasyonu (KASDERFED) yönetimi ve üyeleri, kent protokolü ile bir araya geldi. Muradiye Osmanlı Mutfağında gerçekleşen buluşmaya ilgi yoğun oldu.

Bursa KASDERFED Kurucusu merhum İsmail Tiftik’in dualarla anıldığı buluşmada, Tiftik’in de hayali olan Bursa Kastamonu Evi’nin 2 yıl içerisinde bitirilmesi sözü verildi. Bursa KASDERFED Başkanı Erol Bodur, 11. Bursa Kastamonu Günleri’nin de Mayıs 2025’te yapılacağını açıkladı.

Kastamonu’nun Azdavay ilçesinden 600 yıllık coğrafi işaretli giysisi ile Bursa’ya gelen Nurşen Kaya Kalaycı, buluşmada sazıyla ve sözüyle konuklara eşsiz bir müzik ziyafeti sundu.

Toplantının açılış konuşmasını yapan Bursa KASDERFED Başkanı Erol Bodur, genel kurul sonrası yapılan faaliyetleri ve federasyonun hedeflerini anlattı. Bodur, “Federasyon olarak en büyük arzumuz bölünmeden, dağılmadan büyümektir.” dedi.

Kastamonu’daki tarihi İsmail Bey Konağı esas alınarak projelendirilen Bursa Kastamonu Evi’nin 2 yıl içerisinde hizmete gireceğini söyleyen Bodur, katkıları için Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı Bozbey ve Nilüfer Belediye Başkanı Özdemir’e teşekkür etti.

Geleneksel hale gelen Bursa Kastamonu Günlerinin onbirincisinin 2025 Mayıs ayında geniş bir katılımla gerçekleşeceğini söyleyen Bodur, “Federasyon olarak çalışmaları başlattık, iki şehrimizin yöneticileri, esnaf ve sanatkarları ile buluşuyoruz. Bu yılın son günlerinde Kastamonu’muzda bir toplantı düzenleyerek projelerimizi açıklamayı planlıyoruz.” ifadelerini kullandı.

Nilüfer Belediye Başkanı Şadi Özdemir de konuşmasında kendisinin de Karadenizli olduğunu hatırlatarak, Kastamonu’ya büyük bir yakınlık ve sevgi duyduğunu ifade etti.

Özdemir, Kastamonu Evi’nin örnek bir proje olacağını ve Nilüfer’in kıymetli lokasyonunda bulunacağını ifade etti.

Programda Bursa KASDERFED Kurucu Genel Başkanı merhum İsmail Tiftik de vefatının yıl dönümünde Kur’an tilaveti ve dualarla anıldı.

Konuşmaların ardından topluca Muradiye Külliyesi’ne geçilerek, Fatih Sultan Mehmed’in babası Sultan 2.Murad ve annesi Hüma Sultan ziyaret edildi.