"insan gibi konuşuyor"

Ulusal Deniz Memelileri Vakfı Başkanı Sam Ridgway, NBCNews Bilim Editörü Alan Boyle'a yaptığı açıklamada NOC'nin kendileriyle "konuştuğu" sırada bir karşılık beklediğini belirterek, "Bu hayvanlar çok fazla ses çıkarıyor ve karşılık almak çok hoşlarına gidiyor" dedi.

San Diego'da bulunan Donanma Deniz Memelileri Programı balinalar, yunuslar, foklar ve diğer deniz memelilerinin su altında izleme çalışmaları ya da mayınların etkisiz hale getirilmesi gibi askeri amaçlarla kullanılıp kullanılamayacağı üzerine araştırmalar yapıyor.

'Konuşmayı' yedi yılda öğrendi
1977 yılında Kanada'da Hudson Körfezi'nde yakalanan NOC de araştırmacılar ve dalgıçlarla birlikte çalışması için buraya getirildi. Yedi yıl sonra uzmanlar NOC'nin kendiliğinden bazı "tuhaf" sesler çıkarmaya başladığını fark etti.

Bilim dergisi Current Biology'de yer alan bir çalışmada bu seslerin, kulağa "uzakta konuşan ve ne dediği anlaşılamayan insan sesleri gibi" geldiği belirtildi. Hatta bir seferinde bir dalgıç NOC'nin tutulduğu havuzda yüzeye çıkarak, "Kim bana dışarı çıkmamı söyledi?" diye sordu. Sonra İngilizce "dışarı" anlamına gelen "Out, out" seslerini çıkaranın balina olduğuna karar verildi.

Ridgway ve diğer araştırmacılar NOC'nin yüzeyde ve su altında çıkardığı sesleri kaydetti. Seslerin yüksekliği ve titreşim genliğinin insan konuşmasına çok yakın olduğu keşfedildi. Ridgway yaptığı basın açıklamasında, "Balinanın ses izleri insan sesine benziyordu. Balinaların normalde çıkardığı seslere benzemiyordu. Duyduğumuz sesler beyaz bir balinanın vokal öğreniminin net bir örneğiydi" dedi.

Noc'nin diğerlerinden farkı...
Ancak bu durum aslında çok da duyulmamış bir şey değil. 1940'lı yıllarda biyologlar balinaların çağrılarının çocukların bağırışlarına benzediği sonucuna varmıştı. 1970'lerde ise Vancouver Akvaryumu'nda bir balinanın Rusya ya da Çince'ye benzer sesler çıkardığı hatta adını (Lugosi) söyleyebildiği ifade edilmişti. Ancak NOC bir balinanın nasıl böyle sesler çıkarabildiği konusunda bilim insanlarına ilk kez inceleme fırsatı tanıdı.

Araştırmacılar NOC'nin burun boşluğunun içine ve üzerine basınç sensorları yerleştirdi. Sensorlardan alınan sonuçlarda balinanın burun boşluğundaki hava basıncını değiştirip titreşen ses dudakları arasından hava geçirerek insanın ses tellerinden çıkana benzer sesler çıkardığı anlaşıldı. Yani balina bir şekilde insan gibi konuşmanın yolunu keşfetti.

Papağan gibi değil ama
Uzmanlar, "Biz balinamızın papağanlar ya da mina kuşları gibi konuşmayı taklit edebildiğini iddia etmiyoruz. Ancak gözlemlediğimiz ses davranışı beyaz balinanın vokal öğreniminin bir örneği. NOC'nin insanlarla yakınlığının hem insan sesini kullanımı hem de bu sesin kalitesi konusunda etkili olduğunu düşünüyoruz" ifadelerini kullandı.

NOC insan gibi konuşmaya başladıktan dört yıl sonra sustu, daha doğrusu sıradan balinalar gibi ses çıkarmaya başladı. 1999'da ölen NOC ile ilgili olarak Ridgway, "Mükemmel bir konuşma taklidini asla elde edemedik. Ancak elimizdeki kaynaklar balinaların potansiyeline inanmak için yeterli" diye konuştu.